‘Dagelijks meer dan 617 illegale pushbacks aan Europese buitengrenzen’

Peťo Tkáč (Peter Tkac) / Flickr (CC BY-SA 2.0)

Bij een pushback worden mensen op de vlucht kort na aankomst of alvorens ze bij een Europese grens aankomen illegaal teruggestuurd. Dat kan op zee gebeuren door een boot letterlijk terug de grens over te duwen. Op land houden pushbacks in dat autoriteiten migranten oppakken en het land uitzetten.

‘Illegaal wanbeleid’

Volgens onderzoek van solidariteitskoepel 11.11.11 vonden er vorig jaar 617 zulke incidenten per dag plaats aan de Europese buitengrenzen. Een astronomisch hoog cijfer volgens de ngo, die spreekt van ‘illegaal wanbeleid met doden tot gevolg’.

Migranten worden in werkelijkheid vaak aan hun lot overgelaten in gammele bootjes, dobberend op een vlot of soms zonder enig hulpmiddel.

De praktijken zijn illegaal volgens het internationaal recht, onder het principe van ‘non-refoulement’. Mensen op de vlucht voor oorlog of geweld kunnen gevaar lopen wanneer ze worden teruggestuurd. Een inschatting van dat risico moet worden gemaakt tijdens een asielaanvraag, iets waar mensen die meteen worden teruggestuurd vaak geen kans toe krijgen.

Bij pushbacks op zee worden nog meer regels gebroken. Schepen zijn namelijk verplicht om op zee mensen in nood naar een veilige haven te brengen. Migranten worden in werkelijkheid vaak aan hun lot overgelaten in gammele bootjes, dobberend op een vlot of soms zonder enig hulpmiddel in het water, zegt de organisatie.

Topje van de ijsberg

Volgens 11.11.11 maken zulke pushbacks waar geweld mee gemoeid is sinds enkele jaren systematisch deel uit van het grensbeleid in zo goed als alle landen aan de Europese buitengrenzen. De recente telling laat slechts het topje van de ijsberg zien, volgens de onderzoekers. De meeste pushbacks gebeuren volgens hen onopgemerkt op zee of in afgelegen grensregio’s.

‘Verdrinkingen zijn een politieke keuze vanuit de lidstaten.’

In Hongarije en Griekenland werd de illegale praktijk het vaakst vastgesteld. De Hongaarse overheid rapporteert zelf over maar liefst 158.296 pushbacks in 2022. Op de Egeïsche Zee tussen Griekenland en Turkije werden 26.133 pushbacks vastgesteld, maar ook op land werden migranten hardhandig teruggedreven.

‘De cijfers zijn onrustwekkend. Europese lidstaten kiezen ervoor om mensen met geweld terug te dringen of hen aan hun lot over te laten. Verdrinkingen zijn dan ook een politieke keuze vanuit de lidstaten’, zegt 11.11.11-directeur Els Hertogen.

Een hoopvol signaal is volgens Hertogen wel dat Hans Leijtjens eerder deze maand het roer overnam bij het controversiële Europese grensagentschap Frontex. Hij beloofde schoon schip te maken na beschuldigingen van mensenrechtenschendingen en wanbeleid door zijn voorganger.