11.11.11 moet kantoor in Burundi sluiten

De koepelorganisatie van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging sluit haar kantoor in Burundi. Het niet respecteren van etnische quota’s voor de lokale medewerkers is de officiële reden waarom de Burundese overheid de activiteiten heeft opgeschort. In werkelijkheid lijkt het een zoveelste poging van het regime om het middenveld monddood te maken. Na het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties, BBC Radio en verschillende mensenrechtenorganisatie verdwijnt zo alweer een speler die de kritische burgers een stem wil geven.

‘De laatste jaren werd het werk steeds moeilijker’

Organisaties die ijveren voor burgerparticipatie, goed bestuur en democratisering konden in Burundi de afgelopen jaren op de steun van 11.11.11 rekenen. In België onderneemt de koepelorganisatie ook acties om duurzame ontwikkeling, democratie en de mensenrechtensituatie in Burundi op de politieke agenda te zetten. ‘De laatste jaren werd het steeds moeilijker om rond deze thema’s in Burundi actief te zijn,’ zegt Els Hertogen, adjunct-directeur van 11.11.11. ‘De overheidscontrole op lokale en internationale organisaties nam sterk toe.’

Het nieuws dat 11.11.11 het kantoor in Burundi sluit, kwam niet als een verrassing. In september vorig jaar schortte de overheid al alle activiteiten van buitenlandse ngo’s tijdelijk op. De organisaties kregen drie maanden de tijd om te bewijzen dat ze in regel waren met de nieuwe ngo-wetgeving. Van de ene op de nadere dag werd zo de werking van honderden ngo’s lamgelegd. Het leek te passen in een strategie waarmee elke kritiek op de toenemende repressie in het land in de kiem wordt gesmoord.

De coördinator van het landenkantoor van 11.11.11 kreeg in oktober vervolgens het bevel om het land te verlaten. Samen met andere internationale ngo’s ondernam de organisatie nog verschillende pogingen om tot een vergelijk te komen met de Burundese autoriteiten. Deze pogingen leidden helaas niet tot resultaat en de sluiting van het kantoor bleek onafwendbaar.

Etnische quota’s

‘Gezien de geschiedenis en de huidige politieke spanningen lijkt het ons niet opportuun om op basis van etnische criteria mensen aan te werven of te ontslaan’

De Burundese overheid concludeert dat 11.11.11 niet voldoet aan één van de voorwaarden uit de nieuwe ngo-wet. De schorsing, die van toepassing was op alle buitenlandse ngo’s, kan daarom niet worden opgegeven. Die wet verplicht onder meer de invoering van strikte etnische quota voor lokale medewerkers en het documenteren van de huidige etnische samenstelling van het personeel. Deze voorwaarde gaat volgens Els Hertogen in tegen de basiswaarden van de organisatie: ‘Uiteraard willen wij actief meewerken aan een sterk anti-discriminatie beleid dat gelijkheid tussen Hutu’s en Tutsi’s in Burundi vooropstelt, maar deze vorm van quota houdt volgens ons ook grote gevaren in. Gezien de geschiedenis en de huidige politieke spanningen lijkt het ons als ontwikkelingsorganisatie niet opportuun om op basis van etnische criteria mensen aan te werven of te ontslaan,’

‘Door de conflictgeschiedenis van het land, gekenmerkt door etnisch geweld, wordt de maatregel door velen niet als een antwoord op een oude onrechtvaardigheid maar eerder als een nieuwe vorm van repressie ervaren,’ gaf Burundi-expert Stef Vandeginste (Universiteit Antwerpen) al mee aan MO* naar aanleiding van de invoering van de nieuwe ngo-wet vorig jaar.

Mensenrechten onder druk

Sinds de aankondiging in 2015 dat hij een derde termijn ambieert, deed president Pierre Nkurunziza het land in een spiraal van geweld en repressie belanden. Minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo schortte in dat jaar al een deel van de bilaterale samenwerkingsprojecten op.

‘We hopen spoedig het kantoor te kunnen heropenen’

De Verenigde Naties documenteerden de sterke toename van schendingen tegen de mensenrechten sinds 2015. Sinds de genocide in de jaren ‘90 was het mensenrechtenbureau van de VN aanwezig in het land. Hoe meer de mensenrechten in Burundi echter onder druk kwamen te staan, hoe meer de werking onder druk kwam te staan. De kritische vaststellingen uit een rapport in 2016 vond Nkurunziza leugenachtig. In februari sloot het mensenrechtenbureau uiteindelijk ook de deuren.

11.11.11 maakt zich ernstige zorgen over de mensenrechtensituatie en de druk op het middenveld in het land. Hoewel de organisatie nu ook het land verlaat, wil ze zich blijven inzetten voor duurzame ontwikkeling, democratie en mensenrechten in Burundi. ‘11.11.11 werkt al tientallen jaren samen met het Burundese middenveld en hoopt dat in de toekomst ook te kunnen blijven doen. We hopen dan ook spoedig ons kantoor te kunnen heropenen.’