75 miljoen dollar voor ‘regimewissel’ in VS

ACT wil 75 miljoen dollar uitgeven om het Amerikaanse publiek te mobiliseren om Bush te verslaan in de presidentsverkiezingen van november 2004. Soros, wiens vermogen op meer dan vijf miljard dollar geschat wordt, heeft al tien miljoen dollar bijgedragen tot de anti-Bush campagne. Zes andere filantropen hebben 12 miljoen overgemaakt aan ACT en verschillende vakbonden deden acht miljoen in het zakje.

Wanneer een zwaargewicht als Soros zo’n duidelijk politiek statement maakt, gaat dat niet onopgemerkt voorbij. De man heeft zich een reputatie opgebouwd die even groot is als zijn fortuin. Hij heeft zich ingezet in de strijd tegen het dictaturen en voor de opbouw van wat hij een ‘open samenleving’ noemt in de voormalige Sovjetlanden. Zijn Open Society Institute (OSI) geeft jaarlijks bijna een half miljard uit aan het promoten van democratie en politieke participatie in verschillende ontwikkelingslanden en Oost-Europese landen.

Soros ontkent dat hij aan politiek doet met zijn steun voor ACT. Ik steun geen politieke kandidaat in de Amerikaanse verkiezingen, zegt Soros, ik verzet mij tegen een beleid dat gebaseerd is op een verkeerde ideologie, die ervan uitgaat dat politieke doeleinden bereikt kunnen worden met militaire middelen. Van de idee van regimewissels Soros zelf niet vies - naast Saddam viseerde het OSI ook de regimes van Robert Mugabe in Zimbabwe, Muammar Khaddafi in Libië, generaal Than Shwe in Birma en de Turkmeense president-voor-het-leven Saparmurat Niyazov, zij het niet met militaire middelen. Hij vindt de oorlog in Irak één van Bush’ grootste politieke debacles. Democratie kan niet van bovenaf opgelegd worden, argumenteert Soros. Ik ben actief geweest in het bouwen van open samenlevingen in een hele reeks landen. Ik spreek uit ervaring en ik zou nooit Irak uitkiezen voor ‘nation building’.

De strijd tegen het terrorisme mag niet het leidmotief worden van het Amerikaanse buitenlandse beleid, zegt Soros. Hij wil dat Washington “optreedt als de leider van een wereldwijde open samenleving. Dat zal de VS niet beschermen tegen terreuraanvallen, maar door een constructieve rol te spelen kunnen we hert respect en de steun van de rest van de wereld winnen en dit zal de strijd tegen het terrorisme makkelijker maken.

Naast Bush heeft Soros het zwaar gemunt op John Ashcroft, de minister van Justitie die de Patriot Act bedacht, een wet die de burgerrechten zwaar heeft ingeperkt in naam van de ‘strijd tegen de terreur’. Wie de Patriot Act weg wil, riposteerde Ashcroft, verleent steun aan de terroristische vijand. Dit zijn de denkbeelden van extremisten, niet van voorstanders van open samenlevingen, luidde het laconieke antwoord van de in Hongarije geboren speculant.

Soros krijgt echter ook kritiek ter linkerzijde van het politieke spectrum. Zijn critici vinden het waanzin dat hij geld wil pompen in de VS, terwijl hij zich terugtrekt uit andere landen. Vorige week doekte de OSI zijn stichtingen in Rusland op omdat de crisissen zijn gesleten en het land nu verder kan.

Soros is bij veel andersglobalistische groepen persona non grata omdat hij een hevig voorstander is van de vrije markteconomie en het kapitalisme. Als beursspeculant - hij verdiende met een speculatie op de Britse pond naar verluidt in één dag een miljard dollar - is hij daar zelf een exponent van. Hij wordt ervan beschuldigd een fortuin te bouwen door de markt in ontwikkelingslanden te manipuleren. Zijn tegenstanders - onder meer de Maleisische premier Mohamed Mahathir - stellen dat hij de kudde aangevoerd heeft bij de kapitaalvlucht uit gezonde economieën als Thailand en Birma tijdens de Aziatische financiële crisis van 1997.

+Open Society Institute (http://www.soros.org/)
+’Grist’ Magazine on the ACT (http://www.gristmagazine.com/thegist/gist081203.asp)