Pakistan krabbelt overeind na overstromingen: ‘Verhuizen is niet voor iedereen een oplossing’

Een inwoner van het district Nowshera die getroffen werd door de overstromingen laat zijn natte kleren drogen in de zon.

© Fayaz Aziz/ Reuters

De overstromingen in Pakistan hebben intussen al aan meer dan 1300 mensen het leven gekost. Pakistan is een van de landen die volgens de Verenigde Naties het meest kwetsbaar zijn voor de klimaatverandering. Het land probeert zich nu, na de hittegolven en acht weken non-stop regen, opnieuw te organiseren. ‘Op sommige plaatsen is het onmogelijk om hulp te bieden.’

‘Pakistan lijkt wel één grote zee’, zei de Pakistaanse premier Shehbaz Sharif na een bezoek aan enkele door de overstromingen getroffen gebieden op woensdag 7 september. Eén derde van het land staat intussen onder water, na acht weken non-stop en overvloedige moessonregens, die begonnen in juni.

Meer dan 30 miljoen mensen zijn noodgedwongen hun eigen streek ontvlucht. Het grootste deel daarvan kon intussen worden opgevangen ‘Er zijn kampen opgericht om mensen op te vangen’, zegt Caroline Duconseille van Handicap International, een ngo die zich inzet voor mensen in kwetsbare situaties, vanuit de Pakistaanse hoofdstad Islamabad.

‘Dit is geen normaal seizoen, dit is een stortvloed langs alle kanten.’

‘Dankzij deze tijdelijke opvangplaatsen kunnen de organisaties die hulp bieden hen bereiken. Het merendeel van de getroffen mensen heeft toegang tot humanitaire hulp, medische zorgen en voedsel. Maar dat is sterk afhankelijk van de regio. Op sommige plaatsen is het onmogelijk om hulp te bieden.’

De hevigste regens en hittegolven

De overstromingen kwamen er na ongeziene hittegolven in maart en, vanaf juni, acht weken van bijzonder hevige moessonregens.

De moesson is in Pakistan een jaarlijks terugkerend fenomeen: hij wordt verwelkomd door de landbouw, maar brengt geregeld ook ravages en vernielingen met zich mee. In 2010 en 2011 zorgden de regens ook al voor hevige overstromingen in Pakistan, maar deze zijn van ongeziene schaal. ‘Nog nooit heeft Pakistan zo’n ononderbroken moessoncyclus gekend’, zei minister van Klimaatverandering Sherry Rehman. ‘Dit is geen normaal seizoen, dit is een stortvloed langs alle kanten.’

‘We hadden ons beter kunnen voorbereiden’, vertelt Handicap International-medewerkster Duconseille. ‘De overheid gaf advies en er waren overstromingsplannen, maar we hebben ons echt laten verrassen. De moessonregens bleken veel zwaarder dan verwacht. In één weekend viel er 65% van de regen die we normaal in het hele moessonseizoen krijgen. Het water was zo sterk dat dammen gewoon vernietigd werden, en zo werd het natuurlijk nog erger.’

‘Tijdens de hittegolven in maart is er veel ijs gesmolten, waardoor de waterstand al hoog was. Met deze regen erbovenop stroomden de waterlopen over’, legt Duconseille uit. De zware hittegolf in de lente droeg dus bij aan de overstromingen van de zomer.

Pakistan heeft 7532 gletsjers, meer dan eender welk land op aarde. In maart moesten de Pakistanen al de warmste hittegolf sinds 1901 uitzweten. Nu zijn er de overstromingen. Pakistan is een van de landen die volgens de Verenigde Naties het meest kwetsbaar zijn voor de klimaatverandering.

Minder voedsel, hogere prijzen

De oppervlakte die onder water staat, komt overeen met die van middelgroot land als Italië. De overstromingen hebben akkers en voedselvoorraden vernield en deden ook meer dan 700.000 boerderijdieren sterven.

Dat creëert onzekerheid over de voedselbevoorrading, en daardoor zijn de prijzen sterk gestegen. Pakistan rekent op voedselhulp van buurlanden Iran en Afghanistan om het aanbod te vergroten, en zo ook de prijzen wat terug te dringen.

Pakistan zou graan willen importeren uit Rusland en groenten uit India, waarmee het al decennialang in conflict is.

Doordat veel wegen en bruggen vernield zijn, is het bovendien een moeilijke logistieke oefening om de voedselhulp te krijgen waar die nodig is. Door de ravage kunnen vliegtuigen bijvoorbeeld moeilijk landen.

Volgens Time Magazine is Pakistan intussen ook in gesprek met Rusland om graan te kunnen importeren, waarvan er door de hittegolven al een tekort aan was. Islamabad zou volgens Time ook overwegen om groenten te importeren uit India, het land waarmee Pakistan al decennialang in conflict is. ‘De twee buurlanden hebben hun problemen met elkaar, maar een humanitaire crisis krijgt voorrang’, zegt Ahmad Jawad, vicevoorzitter van het Pakistan Business Forum.

Herstelfase

‘We staan nu voor een grote uitdaging’, zegt Caroline Duconseille. ‘Er zijn mensen die enkel waterschade hebben en die hun huis kunnen renoveren. Maar er zijn zo veel anderen die alles kwijt zijn. De vraag is hoe zij terug naar huis kunnen en met welk geld zij die thuis kunnen heropbouwen.’

‘Dit soort fenomenen begint overal ter wereld voor te komen. Verhuizen is niet voor iedereen een oplossing.’

‘We zitten nu in de herstelfase,’ verduidelijkt de Handicap International-medewerkster, ‘waarbij we de mensen terug naar hun huizen proberen krijgen, zodat ze die kunnen heropbouwen. Maar het gaat om 33 miljoen mensen. Dat is een gigantische opdracht.’

Veel Pakistanen willen effectief terugkeren naar de plaats waar ze woonden. Zelfs als hun woning ligt in een risicozone voor overstromingen. Doordat de moesson een jaarlijks fenomeen is, lopen die families volgend jaar opnieuw het risico dat hun hebben en houden getroffen wordt door het water.

‘Pakistan is een gigantisch land’, zegt Duconseille. ‘Maar zelfs als mensen ver weg van een rivier wonen, kunnen ze ook ooit last ondervinden van overstromingen. Dit soort natuurfenomenen begint overal ter wereld voor te komen. Verhuizen is niet voor iedereen een oplossing.’

Wat dan wel de oplossing is? ‘Dat is een goede vraag voor de Pakistaanse overheid’, besluit Duconseille. ‘Maar de problemen worden jaar na jaar groter. Eerst stierven mensen hier omdat ze geen water hadden, nu hebben we de overstromingen. Wat er morgen komt, weten we niet.’