Aanslagen en ontvoeringen voeden vrees voor terugkeer Taliban in Noordwest-Pakistan

Een Pakistaanse soldaat kijkt uit over de Swatvallei in Pakistan (mei 2009). Sinds de Taliban vorig jaar aan de macht zijn gekomen in Afghanistan, verschijnen er opnieuw meer militanten in de Swat en andere grensgebieden. Vorige maand nog namen de Taliban een leger- en een politieofficier gevangen in de bergen die de Swat omringen.

Al Jazeera English / Flickr (CC BY-SA 2.0)

De aanslag gebeurde op dinsdag 13 september in de stad Kabal, in de Swatvallei, in het noordwesten van Pakistan. Met geïmproviseerde explosieven bliezen de daders een voertuig op waarin onder meer Idrees Khan, voormalig lid van de Pakistaanse vredescommissie, zat. Ook twee politieagenten behoren tot de dodelijke slachtoffers.

De aanslag komt er op een moment dat de angst toeneemt dat de Pakistaanse Taliban, ook wel bekend als de Tehreek Taliban Pakistan (TTP), zal terugkeren naar het Swatgebied.

Op dezelfde dag zouden ook 7 medewerkers van internationale telecombedrijven in de Swatvallei ontvoerd zijn door Talibanstrijders. Die eisen naar verluidt 10 miljoen roepie losgeld (omgerekend zo’n 42.000 euro).

Dreigbrieven en losgeld

Murad Saeed, voormalig federaal minister en parlementslid uit de Swat, zei aan de IPS-redactie dat hij een campagne heeft gevoerd om zijn regering ertoe te brengen de Talibanstrijders te stoppen voordat ze zich konden vestigen. Hij vreest voor een scenario van de situatie in 2007-2008, toen groeperingen gelinkt aan de Taliban het grootste deel van de vallei veroverden en zangers, soldaten en tegenstanders vermoordden. Maar Saeeds vragen aan de regering vielen in dovemansoren.

Sinds de Taliban vorig jaar aan de macht zijn gekomen in Afghanistan, verschijnen er opnieuw meer militanten in de Swat en andere grensgebieden.

‘De Talibanstrijders komen uit buurland Afghanistan. Ze persen mensen af door dreigbrieven te sturen en ontvoeren mensen voor losgeld’, vertelt Saeed.

Volgens hem zijn de lokale bewoners van plan om uit protest naar de hoofdstad van Islamabad marcheren als de situatie niet verandert. ‘We hebben vrede en welvaart nodig en willen dat de veiligheidsdiensten de strijders stoppen.’

Saeeds eigen moeder raakte in 2008 ernstig gewond toen de Taliban een raket op zijn huis afvuurde. De bewoners willen militaire actie, zegt hij, om terroristen uit het gebied te weren. Hij waarschuwt ook voor een reactie van het publiek als het geweld niet stopt. “De mensen willen vrede tegen elke prijs. Wij zijn verenigd tegen de onlusten. Niemand mag de vrede in het gebied verstoren.”

Angst voor het verleden

De Tehreek Taliban Pakistan (TTP) veroverden de Swat in 2007-2008. Ze bestuurden het gebied onrechtmatig tot 2010. Toen werd de groepering verdreven door een militaire operatie van het Pakistaanse leger.

Khyber Pakhtunkhwa, een van de vier provincies van Pakistan, deelt een lange grens met het door geweld geteisterde Afghanistan.

Sindsdien is de situatie weer enigszins gestabiliseerd, hoewel het leger nog sterk aanwezig is en er af en toe incidenten plaatsvinden. In 2012 werd Nobelprijswinnares Malala Yousafzai, toen 15 jaar, er beschoten door de Taliban. De lokale Talibanvertegenwoordiger nam het niet dat ze opkwam voor meisjesonderwijs in zijn gebied.

De Swat ligt in de Pakistaanse provincie Khyber Pakhtunkhwa, die een lange grens deelt met Afghanistan. Sinds de Taliban vorig jaar aan de macht kwamen in Afghanistan, duiken er opnieuw meer Talibanstrijders op in de Swat en in andere grensgebieden.

Vorige maand nog, op 10 augustus, namen de Taliban een leger- en een politieofficier gevangen in de bergen die de Swat omringen. De twee werden later vrijgelatenn nadat een comité van plaatselijke ouderen een ontmoeting had met de Taliban.

Het incident veroorzaakte een golf van angst bij de lokale bewoners, die in het verleden getuige zijn geweest van de ergste vormen van terrorisme. ‘Wij hebben nog gezien hoe veiligheidspersoneel, zangers, politieke leiders en leden van het middenveld werden geëxecuteerd in de belangrijkste Bazaar van Swat. Talibanmilitanten verboden toen ook vrouwelijke artsen, verpleegkundigen en leraren om te werken’, vertelt een inwoner van Shafiq Khan.

Protest

Op 12 augustus gingen tientallen mensen in verschillende gebieden de straat op uit protest tegen de recente opleving van de Taliban in de regio. ‘We zullen niet toestaan dat iemand de zuurverdiende vrede in de regio saboteert’, zei een protesterende universiteitsstudent.

Dezelfde dag gaf de lokale politie toe dat er “onverlaten” waren opgedoken in een paar heuvelachtige gebieden van Swat, maar dat ze klaar waren om de situatie het hoofd te bieden. ‘Sommige Talibanleden uit Afghanistan zijn aangekomen in de Swat, maar de situatie is onder controle’, aldus een politieverklaring.

Talibanleiders sloegen destijds de poliovaccinatie in de ban, waardoor tientallen kinderen verlamd raakten. Schoolgaande meisjes en zwangere vrouwen hadden extra te lijden tijdens het bewind van de TTP, door het gebrek aan medici en leraren.

‘Sommige Talibanleden uit Afghanistan zijn aangekomen in de Swat, maar de situatie is onder controle.’

De Taliban verboden toen ook kappers om baarden te scheren en vrouwen om het huis uit te gaan zonder een naast mannelijk familielid.

Politiek complot

Voormalig premier Imran Khan sprak zijn bezorgdheid uit over het optreden van de Taliban. Zijn partij, de Pakistan Tehreek Insaf (PTI), is aan de macht in de provincie Khyber Pakhtunkhwa. In een televisietoespraak vertelde Khan dat de Taliban bedreigingen uitten aan leden van zijn partij.

‘De lokale bewoners herinneren zich de activiteiten van de Taliban in het verleden, en hebben besloten om hen een halt toe te roepen.’

‘Het is een samenzwering tegen de regering van Khyber Pakhtunkhwa. Vroeger richtten de Taliban zich op de veiligheidstroepen en politici omdat ze hen als pro-VS beschouwden. Maar de huidige regering verzet zich al lang tegen de Pakistaanse samenwerking met de VS. Waarom richten de Taliban zich dan op deze provincieregering?’, zei Khan.

‘Wat de Taliban hier in het verleden deed, ligt nog vers in het geheugen van de mensen’, zei de voormalige premier. ‘Ze willen de Taliban niet meer toelaten in hun regio. De strijders zullen de regio moeten ontvluchten door de enorme publieke druk, in het bijzonder op sociale media.’

Muhammad Abdullah, professor Politieke Wetenschappen aan de Universiteit van Peshawar, zegt dat de federale regering de zaak voorlopig negeert. Toch is de druk van sociale media een vitale kracht achter de protesten geworden.

‘De filmpjes die op sociale media circuleren en die de sterke aanwezigheid van militanten in de Swat laten zien, laten zien dat het geweld waarschijnlijk zal terugkeren als er geen actie wordt ondernomen. De Talibanstrijders willen hun eigen islamistische wet handhaven, wat de mensen niet zullen toestaan, zegt hij.

‘De mensen hier herinneren zich nog hoe meedogenloos de Taliban in het verleden was. Dat was de belangrijkste reden dat ze recent de straat op kwamen’, bevestigt ok Abdullah.

Dans en muziek

Vrede kwam er na het TTP-bewind pas na zware opofferingen door de lokale bevolking, die vernederd, ontheemd of vermoord werd.

De woordvoerder van de provincieregering van Khyber Pakhtunkhwa, Muhammad Ali Saif, zegt dat alles in het werk zal worden gesteld om de vrede te vrijwaren en terrorisme te voorkomen. ‘De regering neemt maatregelen in samenwerking met veiligheidstroepen om onverlaten te stoppen en de bewoners te beschermen.’

Maar de pr-afdeling van het Pakistaanse leger verwerpt de stelling dat de komst van Talibanstrijders de Swatvallei zou destabiliseren. Ze stelt dat de aanwezigheid van “een klein aantal gewapende mannen op enkele bergtoppen tussen de districten Swat en Dir is waargenomen”, ver weg van de bevolking.

“Blijkbaar zijn deze personen vanuit Afghanistan binnengeslopen om zich opnieuw in hun geboortestreek te vestigen. Hun beperkte aanwezigheid en bewegingen in de bergen worden nauwlettend in de gaten gehouden”, stelde een persbericht in augustus nog - voor de dodelijke aanslag in Kabal, dus.

Analist Abdur Rehman van de Abdul Wali Khan University in Mardan legt uit dat Talibanstrijders afkomstig uit de Swat hun illegale heerschappij opnieuw willen opnemen, na de machtsovername in buurland Afghanistan. Maar Rehman denkt dat de publieke verontwaardiging hun niet in staat zal stellen hun ambities waar te maken.

In de regio wonen veel muzikanten en dansers, en ook die werden geëxecuteerd. En wie aan het gevaar kon ontkomen, moest vluchten. De mensen zijn de tijd niet vergeten dat de Taliban openlijk hun tegenstanders op de marktplaatsen afslachtten, zegt Rehman.