50 procent minder insecten in 75 jaar tijd
Aantal insecten daalt elk jaar – met uitzondering van muggen
IPS
24 april 2020
Insectenpopulaties krimpen jaarlijks met 1 procent, goed voor een daling met een kwart in de voorbije dertig jaar. Waterinsecten zoals muggen doen het wel goed, maar die bestuiven geen gewassen.
Het gaat niet goed met insectenpopulaties op onze planeet.
Dat het niet goed gesteld is met de insectenpopulaties is al langer duidelijk. Zo stelden onderzoekers in 2017 een daling met 75 procent vast in Duitse natuurgebieden. Maar de meeste studies beperkten zich tot een bepaalde locatie of regio. Nu heeft een omvangrijke studie in Science voor het eerst alle onderzoeken gecombineerd. Een internationaal team verzamelde daarvoor 166 langetermijnstudies tussen 1925 en 2018, op 1676 locaties over de hele wereld.
Daaruit blijkt dat insecten die op het land leven, zoals vlinders, sprinkhanen en mieren, gemiddeld met 0,92 procent per jaar afnemen. ‘Dat klinkt misschien niet zo veel, maar in feite betekent dit 24 procent minder insecten in 30 jaar tijd en 50 procent minder in 75 jaar tijd’, zegt Roel van Klink, wetenschapper aan het Duitse Centrum voor Integratief Biodiversiteitsonderzoek (iDiv) en hoofdauteur van de studie.
‘Insectendalingen gebeuren geleidelijk en we houden er geen rekening mee van het ene jaar op het andere. Het is alsof je teruggaat naar de plek waar je bent opgegroeid. Alleen omdat je er al jaren niet meer bent, realiseer je je plotseling hoeveel er is veranderd, en al te vaak niet ten goede.’
Grote variatie
De gemiddelde daling maskeert wel grote verschillen tussen gebieden en soorten onderling. Zo blijken gebieden die minder sterk door de mens zijn beïnvloed duidelijk minder sterke trends te tonen. De daling was het sterkste in delen van de VS en in Europa, waar de daling aanzienlijk versnelde sinds 2005.
De daling was het sterkste in delen van de VS en in Europa
Ook blijken sommige soorten te breken met de neerwaardse trend, met name zoetwaterinsecten zoals muggen en eendagsvliegen. Hun aantal is jaarlijks met meer dan een procent gegroeid, vooral dankzij de ingrepen om de waterkwaliteit in rivieren en meren te verbeteren. Maar zoetwaterinsecten vormen maar een tiende van de totale insectenpopulatie en spelen geen rol als bestuiver van gewassen.
Houtblokken
‘Deze cijfers laten zien dat we deze negatieve trends kunnen omkeren’, zegt medeauteur Jonathan Chase. ‘In de afgelopen 50 jaar zijn er op veel plaatsen in de wereld verschillende maatregelen genomen om onze vervuilde rivieren en meren op te ruimen. Dit heeft mogelijk het herstel van veel zoetwaterinsecten mogelijk gemaakt. Het geeft ons hoop dat we de trend kunnen omkeren voor populaties die momenteel afnemen. ‘
Van Klink vergelijkt de insectenpopulaties met houtblokken die onder water worden geduwd. ‘Ze willen naar boven komen, terwijl we ze steeds verder naar beneden duwen. Maar we kunnen de druk verminderen, zodat ze weer kunnen stijgen. De zoetwaterinsecten hebben ons laten zien dat dit mogelijk is. Het is gewoon niet altijd eenvoudig om de oorzaken van dalingen vast te stellen, en dus de meest effectieve maatregelen om ze terug te draaien. En die kunnen ook per locatie verschillen.’
Autoruit
Als media berichten over de achteruitgang van insecten, wordt vaak verwezen naar het “fenomeen van de voorruit”: de perceptie dat er nu minder insecten op de voorruiten van hun auto’s worden gespat vergeleken met enkele decennia geleden. De nieuwe studie bevestigt die waarneming: ‘Uit onze analyse blijkt dat vliegende insecten inderdaad gemiddeld zijn afgenomen’, zegt medeauteur Jonathan Chase. ‘De meeste insecten vallen echter minder op en leven uit het zicht - in de grond, in boomtoppen of in het water.’
‘Uit onze analyse blijkt dat vliegende insecten inderdaad gemiddeld zijn afgenomen’
Voor de nieuwe studie analyseerden de onderzoekers ook gegevens van veel van deze verborgen habitats. Hieruit bleek dat er tegenwoordig gemiddeld minder insecten in het gras en op de grond leven dan in het verleden - vergelijkbaar met de vliegende insecten. Daarentegen is het aantal insecten dat in boomkruinen leeft gemiddeld ongewijzigd gebleven.
De wetenschappers doen geen uitspraken over de oorzaken van de daling. Maar er is wel een duidelijk link met de vernietiging van natuurlijke habitats - met name door verstedelijking. Andere rapporten, zoals de IPBES Global Assessment, merkten ook op dat verandering in landgebruik en vernietiging van habitats een hoofdoorzaak is van wereldwijde biodiversiteitsverandering.