Aanzet nieuwe financiële architectuur moet van Niet-Gebonden Landen komen
Kalinga Seneviratne
24 februari 2003
De Beweging van Niet-gebonden Landen (NAM) moet het voortouw nemen bij het uitwerken van een 'nieuwe financiële architectuur'. Daarvoor heeft de Indiase premier Atal Bihari Vajpayee gepleit op het driedaagse NAM Business Forum dat zondag in Kuala Lumpur is begonnen. India is ook voorstander van een 'tobintaks' - een heffing op internationale financiële transacties die speculatie zou moeten tegengaan. De Thaise premier Thaksin Shinawatra brak in Kuala Lumpur een lans voor de creatie van een Aziatische obligatiemarkt om de financiële reserves in de regio efficiënter te kunnen aanspreken.
Vandaag (maandag) en morgen vindt in Kuala Lumpur een top van de Beweging van Niet-gebonden Landen plaats. Maar forse uitspraken kwamen er al vooraf op de zakentop die in de marge van de topbijeenkomst werd georganiseerd. India vindt dat de Tobintaks opnieuw op de internationale politieke agenda moet komen. Volgens Vajpayee kan een heffing van een kwart percent op internationale kapitaalstromen jaarlijks zeker 300 miljard dollar opleveren. Als dat de basis wordt van een Mondiaal Fonds voor Armoedebestrijding, zouden we geweldige vorderingen kunnen maken bij de aanpak van dat probleem in de ontwikkelingslanden, aldus Vajpayee. Maar de tobintaks - een idee uit 1978 van de Amerikaanse Nobelprijswinnaar James Tobin - gaat in de eerste plaats speculatie tegen en zou op die manier een herhaling helpen voorkomen van de financiële crisissen die de voorbije jaren lelijk huis hebben gehouden in Azië, Rusland en Latijns-Amerika.
De meeste industrielanden en vooral de Verenigde Staten noemen een dergelijke heffing onuitvoerbaar. Maar volgens Vajpayee is een tobintaks innen een eenvoudigere opgave dan de wereldwijde controle van terroristische financieringsstromen die wordt opgelegd door resoluties 1373 en 1456 van de Veiligheidsraad. Het gaat met andere woorden vooral om politieke wil.
Het NAM Business Forum is een initiatief van gastland Maleisië om nauwere banden te smeden tussen zakenlui en commerciële groepen uit ontwikkelingslanden. Volgens de Maleisische premier Mahathir Mohamad kan de zakenwereld in het Zuiden zich op die manier bevrijden van een internationale orde waarin enkelen de wereld domineren.
De deelnemers aan de vergadering in Kuala Lumpur willen onder meer lessen trekken uit de successen van de NAM-leden die de voorspoedigste ontwikkeling kennen. Maleisië stelt dat het zijn welvaart voor een deel te danken heeft aan de beslissing zijn armere buren bij te springen. Die aanpak stoelt op verlicht eigenbelang, aldus premier Mahathir - in de landen die geholpen worden, ontstaan immers grotere afzetmarkten.
De Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki zweert bij intensievere Zuid-Zuidsamenwerking. Zuid-Afrika en de overige landen in Zuidelijk Afrika hebben de commerciële banden aangehaald met de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten (Asean) en streven ook naar nauwere samenwerkingsrelaties met het Zuid-Amerikaanse handelsblok Mercosur.
De Thaise premier Thaksin Shinawatra gaf tekst en uitleg bij de ‘dual track’- aanpak waarmee Thailand in recordtijd herstelde van de zware crisis die het land in 1997 trof. Thailand heeft resoluut voor de vrijemarkteconomie gekozen, maar de regering zet ondernemers aan sociale verantwoordelijkheid aan de dag te leggen en investeert zelf in programma’s die de armste bevolkingslagen arbeidskansen bieden. Dankzij die aanpak liet Thailand vorig jaar een groeicijfer van 5 percent noteren en kan het land dit jaar al - twee jaar vroeger dan gepland - de IMF-leningen afbetalen waarmee de crisis van 1997 werd bezworen. Thaksin droomt intussen van een Aziatische obligatiemarkt. Een gelijkaardige constructie is volgens hem eventueel ook mogelijk tussen alle lidstaten van de NAM.