Afghaanse meisjes en vrouwen blijven stiekem online leren

Nadat de Taliban in 2001 waren verdreven, steeg het schoolbezoek snel. In 2018 waren meer dan 3,6 miljoen meisjes ingeschreven, volgens Unicef.

G. A. Volb (CC BY-SA 2.0)

Opgesloten in haar huis in Herat denkt Zainab Muhammadi met weemoed aan de uren die ze met vriendinnen doorbracht in de cafetaria na de programmeerlessen. Dat kan niet meer, maar de lessen volgt ze wel nog, online en in het geheim.

‘Er zijn bedreigingen en risico’s voor meisjes zoals ik: als de Taliban het te weten zouden komen, kunnen ze me streng straffen.’

Haar school sloot de deuren nadat de Taliban in augustus de controle over het land hadden overgenomen. Maar het weerhield Muhammadi er niet van om verder te leren.

‘Er zijn bedreigingen en risico’s voor meisjes zoals ik: als de Taliban het te weten zouden komen, kunnen ze me streng straffen’, zegt ze in een videogesprek. ‘Ze zouden me zelfs kunnen stenigen. Maar ik heb de hoop of mijn ambities niet opgegeven. Ik ben vastbesloten om door te studeren.’

Muhammadi (*) is een van de naar schatting honderden Afghaanse meisjes en vrouwen die na de sluiting van hun scholen door de Taliban blijven leren - sommige online en andere in verborgen geïmproviseerde klaslokalen.

Geen grenzen

Fereshteh Forough, oprichter van de eerste programmeerschool voor Afghaanse vrouwen Code to Inspire (CTI), creëerde daarvoor gecodeerde virtuele klaslokalen. Ze uploadde ook online cursussen en deelde laptops uit aan een honderdtal studenten, waaronder Muhammadi.

‘Je kunt thuis worden opgesloten en toch de virtuele wereld verkennen, zonder je zorgen te maken over geografische grenzen. Dat is het mooie van technologie’, zegt ze.

In september besliste de regering dat kinderen uit de basisschool weer naar school mochten, en ook oudere jongens. Maar meisjes tussen twaalf en achttien mochten dat niet, tot de omstandigheden het weer zouden toelaten.

‘Je kunt thuis worden opgesloten en toch de virtuele wereld verkennen.’

De Taliban sloten tijdens hun laatste heerschappij zo’n twintig jaar geleden meisjes uit van onderwijs, maar hebben nu belooft dat te veranderen.

De hoge VN-functionaris die eerder deze maand de Taliban ontmoette, heeft laten weten dat de regering werkt aan een kader dat eind dit jaar bekendgemaakt zal worden.

‘De onderwijswinsten van de afgelopen twee decennia moeten worden versterkt, niet teruggedraaid’, zei Omar Abdi, plaatsvervangend uitvoerend directeur van het VN-kinderbureau Unicef.

Gemiste kansen

Nadat de Taliban in 2001 waren verdreven, steeg het schoolbezoek snel. In 2018 waren meer dan 3,6 miljoen meisjes ingeschreven, volgens Unicef.

Ook het aantal meisjes in het hoger onderwijs is in die periode sterk gestegen, van 1,8 procent in 2011 naar bijna 6 procent in 2020.

Toch heeft het land een van ‘s werelds grootste genderkloven in het onderwijs: meisjes zijn goed voor 60 procent van de 3,7 miljoen Afghaanse kinderen die niet naar school gaan.

Nadat de Taliban in 2001 waren verdreven, steeg het schoolbezoek snel.

De prijs daarvoor is hoog, zeggen actievoerders: armoede, kindhuwelijken en kindzwangerschappen, maar ook een gebrek aan begrip van hun rechten en verminderde toegang tot basisvoorzieningen, zoals gezondheidszorg, zeggen actievoerders.

‘Onderwijs stelt meisjes in staat om beter voor hun gezondheid te zorgen, geeft ze een sterkere stem in het gezin, helpt huiselijk geweld te voorkomen en geeft ze de kans om kostwinner te worden’, zegt Forough. Haar school leert niet enkel mobiele apps te programmaren, maar biedt ook lessen Engels en grafisch ontwerp.

Bang om te studeren

Ook de Taliban zelf hebben al gesuggereerd dat technologie een mogelijke piste is om vrouwen te helpen verder te studeren.

Minister van Onderwijs Abdul Baqi Haqqani zei vorige maand op een persconferentie dat vrouwen mogen studeren aan universiteiten, maar dat gescheiden klaslokalen verplicht zullen zijn en dat vrouwelijke studenten les enkel van vrouwen les mogen krijgen. Waar dat niet mogelijk was, kan de les verlopen via streaming of op een televisiescherm, zei hij.

Terwijl sommige particuliere universiteiten al zijn heropend, blijven de openbare universiteiten voorlopig gesloten.

Psychologiestudente Aisa (*) had gehoopt haar diploma te kunnen gebruiken om de geestelijke gezondheid van jonge Afghanen te helpen verbeteren - een groot, maar slecht begrepen probleem is in het land, zegt ze.

Maar die droom viel in duigen toen de Taliban aan de macht kwamen. Nu leeft ze ondergedoken na bedreigingen aan het adres van haar familie.

Amerikaanse hulp

Aisa wil nu een ​​opleiding gezondheidswetenschappen starten bij de University of the People, een in de VS gevestigde organisatie die online cursussen aanbiedt voor studenten over de hele wereld die belemmeringen ondervinden bij het hoger onderwijs.

‘Dit is mijn laatste kans om een ​​diploma te halen. Het is veiliger voor vrouwen zoals ik om ondergronds te studeren.’

De universiteit biedt duizend beurzen aan Afghaanse vrouwen die niet verder kunnen studeren sinds de machtsovername.

‘Zonder deze beurs heb ik geen kansen en geen toekomst’, zegt Aisa. ‘Dit is mijn laatste kans om een ​​diploma te halen. Het is veiliger voor vrouwen zoals ik om ondergronds te studeren.’

Al haar vriendinnen in Afghanistan waren gedwongen hun studie op te geven, zegt ze. En zelfs als de Taliban vrouwen uiteindelijk zouden toestaan ​​terug te keren, zullen velen bang zijn om dat te doen.

Voor de University of the People hebben studenten enkel een smartphone of tablet nodig. Ze kunnen kiezen uit vier opleidingen bedrijfskunde, onderwijs, informatica of gezondheidswetenschappen.

‘Deze vrouwen hebben geen ander alternatief dan online onderwijs’, zegt universiteitsvoorzitter Shai Reshef. ‘De meesten kunnen het land niet uit. We proberen ze wat hoop te geven.’

Controle

Maar de vrees bestaat dat de Taliban, die krap bij kas zitten, niet in staat zullen zijn om de energievoorziening, communicatienetwerken en technische infrastructuur in het land in stand te houden.

‘De Taliban zullen zeer waarschijnlijk strikte beperkingen invoeren.’

En de Taliban kunnen ook communicatie gaan afluisteren en censureren, zegt Mustafa Soltany, IT-consultant in Kaboel.

‘De Taliban zullen zeer waarschijnlijk strikte beperkingen invoeren’, zegt hij. ‘Ze zullen toezicht willen houden en zelfs spioneren om op dissidenten en critici te jagen.’ Hij zag met eigen ogen hoe Taliban-soldaten de mobiele telefoons van mensen bij controleposten afnamen en doorzochten.

Pashtana Zalmai Khan Durrani, oprichter van de non-profitorganisatie LEARN, maakt zich daarover geen zorgen. Zij heeft zo’n honderd meisjes heeft ingeschreven in een geheime school waar ze over wetenschap, technologie, techniek en wiskunde (STEM) leren op tablets. Ze werkt samen met Amerikaanse banken en technologiebedrijven om internet via satelliet te lanceren en zo de controles te omzeilen.

‘Ik heb mij goed ingedekt’, zegt de 23-jarige vrouw, die zich op een geheime locatie verstopt voor de Taliban. ‘We kunnen niets doen, zelfs als ze proberen de internettoegang af te sluiten. We blijven gewoon ons eigen ding doen.’

Inkomen

Net als sommige studenten van LEARN werken Muhammadi en haar CTI-klasgenoten op afstand samen met internationale technologiebedrijven aan de ontwikkeling van apps en grafisch ontwerp.

‘Er wordt altijd gezegd dat Afghaanse vrouwen zwak zijn en niets kunnen doen… maar ik wil bewijzen dat we sterk zijn.’

Daardoor verdienen ze tot 500 dollar per maand om voor hun gezin te zorgen, een ondenkbare prestatie tijdens het vorige bewind van de Taliban.

Maar daar wil Muhammadi het niet bij laten.

‘Er wordt altijd gezegd dat Afghaanse vrouwen zwak zijn en niets kunnen doen… maar ik wil bewijzen dat we sterk zijn’, zegt ze. ‘Ik wil blijven studeren en meer studenten inspireren… en bekendstaan ​​als een van de beste programmeurs ter wereld.’

(*) De namen van de vrouwen zijn veranderd om hun identiteit te beschermen.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters News Foundation.