Afluisterpraktijken in VN-hoofdkwartier geen proefstuk

De Britse krant The Observer pakte zondag uit met een nota van Amerika’s geheimzinnigste spionagedienst. Het National Security Agency (NSA) geeft zijn agenten daarin de opdracht om de correspondentie van de VN-diplomaten van Angola, Kameroen, Chili, Mexico, Guinee en Pakistan intensief in de gaten te houden. Dat zou onder meer gebeuren door de onderschepping van e-mail en het afluisteren van telefoongesprekken op het VN-hoofdkwartier en bij de diplomaten thuis. Volgens the Observer zou de opdracht daarvoor gegeven zijn door nationale veiligheidsadviseur Condoleezza Rice.

De spionage moet ervoor zorgen dat de Amerikaanse regering telkens een stapje voor blijft bij zijn lobbywerk om de leden van de V-Raad te winnen voor een tweede resolutie, die een aanval tegen Irak kan legitimeren. Zoals bekend hebben de VS negen stemmen voor - en geen veto’s - nodig om de tweede resolutie gestemd te krijgen door de 15-koppige V-Raad.

Ari Fleischer, de woordvoerder van het Witte Huis, weigerde gisteren (maandag) in Washington commentaar te geven bij het nieuws. Het Global Policy Forum, een door de Verenigde Naties erkende civiele organisatie die waakt over de besluitvorming bij de VN, is niet verbaasd over de onthulling. We weten al lang dat belangrijke VN-functionarissen voortdurend in het oog gehouden worden, zegt Jim Paul van het Global Policy Forum. Maar de onthulling toont een verhoogde afluisteractiviteit en dat kan de woede en verontwaardiging opwekken van de andere lidstaten. Toen de VN enkele jaren geleden een nieuw cafetaria kregen, deed er een grapje de ronde dat het bouwbedrijf geïnfiltreerd was door de VS en dat de arbeiders vermomde spionnen waren. De Amerikaanse VN-vertegenwoordiging bestaat uit 100 werknemers, zegt Paul. Een aanzienlijke deel daarvan zijn veiligheidsagenten. De tweede grootste buitenlandse missie is 50 mensen groot.

In de wandelgangen haalden diplomaten herinneringen op aan de Koude Oorlogsdagen van de jaren 60 en 70. Het VN-hoofdkwartier krioelde toen van Amerikaanse en Russische spionnen - de commissielokalen, de press room, het Secretariaat en zelfs de VN-bibliotheek werden toen een waar slagveld van rivaliserende inlichtingendiensten. Het is nu geen geheim meer dan de bibliotheek van de VN een ophaalpunt was voor gevoelige politieke documenten, zegt een Aziatische VN-diplomaat. Heel wat Koude Oorlog-specialisten waren dan ook verbaasd toen na de val van de Muur uitkwam dat de hoofdbibliothecaris een Sovjetspion was.

De omvang van de spionage werd pas duidelijk bij een doorlichting van de centrale inlichtingendienst CIA in 1975. Toen werd bewezen dat de CIA één van zijn Russischtalige lipleesexperts had geposteerd in een journalistenstandje met uitzicht op de Veiligheidsraad. Hij probeerde er af te lezen wat de Russische diplomaten tegen elkaar fluisterden. In 1978 bracht ex-VN-gezant en senator Daniel Patrick Moynihan een boek uit over de spionageactiviteiten in de V-Raad onder de titel ‘A Dangerous Place’.

Niet bewezen, maar niet minder ophefmakend, is de beschuldiging dat de VS de lokalen van de VN-missie in Bagdad voorzagen van afluisterapparatuur. In december 1998 werd het verhaal dat UNSCOM (de voorloper van het huidige UNMOVIC onder leiding van Hans Blix) gebruikt werd als dekmantel voor Amerikaanse spionageactiviteiten in Irak breed uitgesmeerd op de voorpagina’s van de Washington Post en de Boston Globe. Tot een nieuw Watergate-schandaal kwam het toen niet. Richard Butler, het hoofd van UNSCOM, ontkende de beschuldigingen in de berichtgeving en daarmee leek de kous af.

+Global Policy Forum (www.globalpolicy.org)