Afrekening op de Griekse eilanden

© Alkis Konstantinidis / Reuters​

Juli 2017. De deal tussen de EU en Turkije die een einde moest maken aan de stroom vluchtelingen in de Egeïsche Zee is al meer dan een jaar in voege. Maar op de eilanden, en zeker op Lesbos, wordt de situatie met de dag problematischer. De tergend trage asielprocedures en de ondermaatse opvang doen de spanningen oplopen. Zeker onder de Afrikaanse vluchtelingen en migranten broeit het ongenoegen al langer. Hun asielaanvragen worden niet ernstig genomen, omdat de autoriteiten hen niet als “echte vluchtelingen” beschouwen, in tegenstelling tot mensen afkomstig uit Syrië of Irak. Sommige zitten al een jaar op het eiland zonder enig nieuws over hun procedure.

Op 17 en 18 juli komt het tot protesten voor de kantoren van EASO (European Asylum Support Office),de missie van de EU om de Griekse autoriteiten bij te staan bij het verwerken van de asielaanvragen. De tweede dag loopt het proces uit de hand. Meer en meer mensen sluiten zich aan bij de betoging, en de politie reageert met traangas om de menigte uiteen te drijven, ondanks het feit dat er zich vele vrouwen en kinderen onder de betogers bevonden.

Dikke wolken traangas

Lorraine Leete was erbij die dag. Leete werkt als juriste voor het Legal Centre Lesvos, en verdedigt de beklaagden in het proces. ‘Toen we hoorden dat het protest escaleerde zijn we ter plaatsen gegaan. De politie gebruikte massaal traangas, en veel mensen vluchtten uit het kamp, waar er ondertussen brand was uitgebroken. Het kwam tot rellen tussen een handvol betogers en de oproerpolitie. Daarna bedaarde de situatie.’ Maar de dag was nog niet voorbij. Enkele uren nadat de situatie was gekalmeerd, viel de politie de Afrikaanse sectie van Moria Camp binnen. Ooggetuigen spreken van excessief geweld, dat ook op video werd vastgelegd. Het is dan dat de politie de mensen oppakt die vandaag terecht staan.

Een van de mensen in de beklaagdenbank is Naim Abdul, afkomstig uit Senegal en al 15 maanden op Lesvos. ‘Toen de rellen uitbraken was ik niet eens in het kamp.’

Een van de mensen in de beklaagdenbank is Naim Abdul, afkomstig uit Senegal en al 15 maanden op Lesvos. ‘Toen de rellen uitbraken was ik niet eens in het kamp. Ik had die voormiddag een consultatie om 10 uur ‘s ochtends bij de psycholoog van Artsen Zonder Grenzen in het centrum van Mytilini. Toen dat achter de rug was kreeg ik te horen dat het beter was te wachten alvorens naar het kamp terug te keren, omdat er problemen waren. Pas toen ik wist dat de rellen voorbij waren ben ik te voet teruggekeerd naar het kamp. Iets later is de politie binnen gevallen. Een agent heeft me langs achter neer gemept, ik heb het bewustzijn verloren. Toen ik wakker werd lag ik in het ziekenhuis. Daar is de politie me komen ophalen voor verhoor, later kwamen de aanklachten. Nochtans heb ik een verklaring van de psycholoog dat ik op het moment van de rellen op consultatie was.’

In totaal werden er die dag 35 mensen gearresteerd en aangeklaagd voor hun betrokkenheid bij de rellen. Nochtans werden ze opgepakt bij de raid enkele uren nadat de rellen al afgelopen waren. Substantieel bewijs ontbreekt, maar toch moesten 30 van hen het proces in detentie afwachten. Hun arrestatie lijkt eerder op een afrekening, aldus Lorraine Leete. ‘Het heeft er alles naar dat de politie die namiddag willekeurig mensen gearresteerd heeft, enkel en alleen omdat ze Afrikaans zijn en het de Afrikaanse gemeenschap was die achter de protesten zat.’

Politiek geladen proces

De rechtszaak tegen de Moria 35 is uitgegroeid tot een symboolproces voor de repressie van de Griekse autoriteiten tegen georganiseerd verzet van vluchtelingen en migranten. In Mytilini, Athene en Thessaloniki staan verschillende solidariteitsacties gepland. ‘Heel het proces tegen de Moria 35 was een politieke rechtszaak van in het begin, ‘aldus Leete. ‘Ook de beslissing van de autoriteiten om na de rellen het kamp binnen te vallen was een politiek gemotiveerd met als doel georganiseerd verzet tegen de gang van zaken op Lesvos de kop in te drukken. De Afrikaanse gemeenschap in Moria Camp was goed georganiseerd en wist te mobiliseren. Dat was een doorn in het oog van de autoriteiten, vandaar.’

Het proces dat vandaag aanvangt voor de rechtbank zal verschillende zittingen in beslag nemen, vertelt Lorraine Leete. ‘Alle 35 beklaagden worden identieke beschuldigingen aangewreven, met brandstichten als zwaarste feit. Maar elk bewijs voor hun individuele betrokkenheid ontbreekt. Het kon iedereen geweest zijn die op die dag op de verkeerde plaats was. Ze zijn gewoon willekeurig gearresteerd nadat de rellen al afgelopen waren. Zelf in de verklaringen van de politieagenten is geen individueel bewijs te vinden dat een van hen aan de feiten linkt. De hele rechtszaak steunt nergens op.’

Structureel geweld

‘Als ik schuldig was had ik al lang de benen genomen, maar ik ben gebleven om mijn onschuld te bewijzen.’

Leete heeft goede hoop voor het proces. ‘Het bewijs dat het om willekeurige arrestaties gaat is overweldigend. Dus, ja, ik denk dat we het recht kunnen laten zegevieren.’ Toch zou dit maar een beperkte overwinning zijn. ‘Het politiegeweld van die dag was exceptioneel, maar de repressie van de autoriteiten tegen vluchtelingen en migranten in de hot spots op de Egeïsche Eilanden en elders blijft een structureel gegeven. Daarom het belang om campagne te blijven voeren voor een betere behandelingen van vluchtelingen en migranten.’

Ook Naim Abdul heeft er een goed oog op. In tegenstelling tot 30 van de 35 beklaagden moest hij het proces niet in detentie afwachten. ‘Als ik schuldig was had ik al lang de benen genomen, maar ik ben gebleven om mijn onschuld te bewijzen.’ Abdul is ervan overtuigd dat de rechter hem zal vrij pleiten. ‘De enige reden waarom ik hier vandaag op de beklaagdenbank zit is omdat ik zwart ben. Dit is Europa, dit land geldt als een democratie, dus als er nog maar een sprankeltje rechtvaardigheid bestaat, dan is vrijspraak de enige mogelijke uitkomst.’