Afrikaans ontwikkelingsbeleid door de bril van Bono
Farah Khan
24 mei 2002
De U2-zanger Bono en de Amerikaanse minister
van Financiën Paul O' Neill kwamen vandaag in de Zuid-Afrikaanse hoofdstad
aan voor een werkbezoek. Het 'Bono en Paul circus' is in het land, grapten
de journalisten bij de eerste fotosessie met president Thabo Mbeki. Bono,
met zwart pak en blauwe zonnebril, stal de show tussen de rij maatpakken
opgesteld bij het ministerie van Financiën in Pretoria. De Zuid-Afrikaanse
regering gebruikt de media-aandacht om het ontwikkelingsprogramma Nieuw
Partnerschap voor de Ontwikkeling van Afrika (NEPAD) te promoten. Maar
Bono's bezoek geeft ook een stem aan de critici van het Zuid-Afrikaanse
ontwikkelingsbeleid.
Zowat een jaar geleden nodigde Bono de Amerikaanse minister uit om samen met
hem te gaan kijken of ontwikkelingshulp helpt. O’Neill, die vaak benadrukt
dat ontwikkelingsgeld in de zakken van corrupte ambtenaren terechtkomt,
accepteerde de uitdaging na een onderhoud van anderhalf uur met de Ierse
zanger. Het bezoek van Bono werd uitgestippeld door Oxfam. Bono laat zich
naar eigen zeggen graag gebruiken om een drievuldigheid van prioriteiten op
de ontwikkelingsagenda te plaatsen: schuld, handel en hulp.
Het tiendaags bezoek van Bono en O’ Neill staat symbool voor twee visies op
ontwikkelingssamenwerking. De Amerikaanse minister van Financiën is in
Afrika om te benadrukken dat de sleutel tot de Afrikaanse ontwikkeling de
ontplooiing van het privé-initiatief is; Bono wil de verlichting van de
Afrikaanse overheidsschuld op de agenda plaatsen en breekt een lans voor
eerlijke handel en meer geld voor ontwikkelingshulp.
Die verschillende visies leveren een uiteenlopende agenda op. O’Neill en
zijn gevolg hebben vooral rendez-vous met de Zuid-Afrikaanse economische
elite (een Fordfabriek in Zuid-Afrika, een exportbedrijf voor bloemen in
Ghana). De Financiënminister zal een reeks commerciële akkoorden
ondertekenen - onder meer een akkoord over een gezamenlijke aanpak van witwa
spraktijken. Ondertussen spreekt Bono met de civiele maatschappij.
De Amerikaanse ngo-wereld dringt er al lang op aan dat de Amerikaanse
regering luistert naar waardevolle beleidsalternatieven van de Afrikaanse
civiele maatschappij. Een onderhoud met vertegenwoordigers van Afrikaanse
vakbonden, ngo’s en andere organisaties staat echter niet op het officiële
programma van de Amerikaanse delegatie.
Toch neemt Bono O’Neill mee naar allerhande ontwikkelingsprojecten. Vandaag
staat bijvoorbeeld een bezoek aan de HIV-sectie van de prenatale afdeling in
het Chris Hani Baragwanath ziekenhuis op het programma. Als het gevolg
volgende week Ethiopië aandoet, zullen ze scholen bezoeken die gefinancierd
worden met buitenlands ontwikkelingsgeld.
Tijdens zijn bezoek zal Bono de kritiek op NEPAD, een programma waar hij
duidelijk voorstander van is, te horen krijgen. De Afrikaanse civiele
maatschappij heeft veel kritiek op het huisbereide Afrikaanse programma dat
overal in Afrika moet zorgen voor politieke stabiliteit, sociale vrede en
economische groei. Het initiatief, zo zeggen de ngo’s, de vakbonden en de
sociale organisaties, dreigt een economisch prestigeproject te worden dat de
civiele maatschappij buitenspel zet en te veel vertrouwen stelt in
privé-investeringen als motor voor ontwikkeling.
Het vreemde koppel deed deze week al Ghana aan. Bono en O’ Neill blijven nog
tot zondag in Zuid-Afrika en gaan daarna naar Oeganda en Ethiopië.