Afrikaanse mannen gooien tradities overboord

Steeds meer jonge ouders in Oeganda die krap bij kas zitten en verlangen naar een moderne levensstijl, kiezen voor een klein gezin. “Genoeg is genoeg, ik wil niet meer kinderen. Ik heb er met mijn vrouw over gesproken en we gebruiken al twee jaar de pil en condooms. Het leven is al duur genoeg. Ik kan maar net de kosten van eten, school en medicijnen betalen”, vertelt de 33-jarige Kayongo in zijn huis in Mukono, aan de rand van de hoofdstad Kampala.

Kayongo, die een café runt, zegt dat hij omgerekend bijna 8 euro per dag kwijt is aan zijn gezin. Hij verdient zo’n 340 euro per maand. “Door gezinsplanning kunnen we een beter leven hebben. Ik wil met mijn vrouw naar het ziekenhuis kunnen. Dat betekent dat ik financieel moet plannen.”

Sterke bevolkingsgroei

Oeganda is een van de landen ter wereld met de sterkste bevolkingsgroei, 3,2 procent per jaar. Het land telt momenteel 34 miljoen inwoners. “Jaarlijks komen er een miljoen mensen bij. Maar de welvaart groeit niet in hetzelfde tempo”, zegt Anthony Bugembe, programmamanager bij het Bevolkingssecretariaat van het ministerie van Financiën, Planning en Economische Ontwikkeling.

Kayongo behoort tot een nieuwe generatie jonge Oegandezen die beginnen te breken met de oude Afrikaanse traditie om veel kinderen te krijgen. “Meestal doen ze dit om financiële redenen”, zegt Lynda Birungi van Reproductive Health Uganda. “Maar deze mannen zijn nog wel in de minderheid.”

In het zuidelijk Afrikaanse land Malawi ontstond in de afgelopen jaren een beweging van mannen die zich verzetten tegen gendergeweld, dat vaak leidt tot ongewenste zwangerschappen en moedersterfte. Tien jaar geleden begonnen tien politieagenten als een reizend theater, maar inmiddels telt de beweging, Men’s Travelling Conference (MTC), meer dan duizend mannen.

MTC telt ook enkele vrouwelijke leden. De beweging wordt gefinancierd door de Noorse regering en het VN-Bevolkingsfonds.

Wisdom Samu is een van de mannen die meereist met MTC. In 2001 overleed zijn vrouw kort na de  geboorte van hun zevende kind. “Door MTC heb ik geleerd dat dit mijn schuld was. Ik heb haar altijd verboden om anticonceptie te gebruiken omdat ik meer kinderen wilde”, zegt Samu. Sindsdien heeft hij veel andere mannen in zijn dorp Namitete, dat op 50 kilometer afstand van de hoofdstad Lilongwe ligt, overgehaald om anticonceptie toe te staan.

Mali

Ook het West-Afrikaanse Mali boekt voorzichtig vooruitgang. Volgens het VN-Ontwikkelingsprogramma is de moedersterfte in het land tussen 2001 en 2006 gedaald van 582 doden per 1000 geboorten tot 464. Deels is dat te danken aan een campagne om mannen te betrekken bij gezinsplanning.

“Tien jaar geleden kwamen er alleen vrouwen in mijn kliniek in Bamako”, zegt Mountaga Toure, directeur van de Malinese Associatie voor Gezinsbescherming (AMPFF). “Tegenwoordig komen de mannen vaker mee. Dat is een teken dat er iets verandert. Soms komen mannen in hun eentje om anticonceptiemiddelen te halen voor hun partner, met het argument dat hun vrouw het te druk heeft”, zegt hij tijdens een telefonisch interview. Dat is een grote verandering in het sterk islamitische Mali, zegt Toure.