Amerikaans protectionisme dreigt Vrijhandelszone van de Amerika's te vertragen
Gustavo González
17 mei 2002
Latijns-Amerikaanse voorstanders van meer vrijhandel maken zich zorgen dat de Amerikaanse president George W. Bush de 'fast track-bevoegdheid' kan mislopen die hij nodig heeft om de Vrijhandelszone van de Amerika's (FTAA) tegen eind 2005 rond te krijgen. In de lijn van de sterke protectionistische oprispingen die de voorbije tijd uit de VS kwamen, wil een deel van het Amerikaanse parlement de onderhandelingsmarge van Bush bij vrijhandelsverdragen sterk inperken. Activisten die protesteren tegen het gebrek aan inspraak dat de eerste onderhandelingsrondes over de FTAA in Noord- en Zuid-Amerika kenmerkte, juichen de inbreng van het Amerikaanse parlement toe, al meten de Amerikanen volgens hen wel met twee maten en gewichten.
Dinsdag stemde de Amerikaanse senaat voor een belangrijk amendement bij de wet die de president fast track-bevoegheid zou geven bij handelsbesprekingen. Een dergelijke wet geeft de regering de mogelijkheid om handelsakkoorden tot in de puntjes uit te werken en pas dan voor te leggen aan het parlement, dat het gehele voorstel dan enkel nog kan goedkeuren of verwerpen. Experts geloven dat de VS alleen op die manier het FTAA-verdrag tegen eind 2005 gestemd kunnen krijgen. Maar de senaat heeft nu voorgesteld dat het parlement zich het recht zou voorbehouden bepaalde passages uit de door de regering onderhandelde vrijhandelsakkoorden te schrappen. Daarbij wordt gedacht aan afspraken die afbreuk doen aan Amerikaanse wetten die VS-bedrijven beschermen tegen buitenlandse concurrenten die zich te buiten gaan aan dumping of die profiteren van subsidies. De komende weken zou de senaat nog verder amendementen willen indienen die de regering dwingen voldoende aandacht te besteden aan sociale en milieunormen en investeringsregels.
Chili zou daarvan het eerste slachtoffer kunnen worden. Dat land onderhandelt sinds begin 2001 met de VS over een vrijhandelsverdrag dat een blauwdruk moet worden voor de vorig jaar in de steigers gezette FTAA. De Chileense president Ricardo Lagos zou het akkoord tussen Chili en de VS nog dit jaar ondertekend willen zien. Een nieuwe gespreksronde tussen Washington en Santiago loopt van 23 tot 31 mei. Maar ondanks de inspanningen van Chili komen de moeilijkste onderwerpen als de omgang met sociale en milieunormen, de regels inzake markttoegang en de mechanismen voor de oplossing van handelsgeschillen nog niet aan bod. Volgens de voorzitter van de Chileense Vereniging van Landbouwers Andrés Santa Cruz begint het vrijhandelsverdrag met de VS er stilaan uit te zien als een mogelijkheid op erg lange termijn.
Coral Pey, de coördinator van de Chileense Alliantie voor Eerlijke en Verantwoordelijke Handel (ACJR), vindt dat de beslissing van de Amerikaanse senaat nog eens illustreert dat de VS met twee maten en twee gewichten meten: de VS vinden dat ze zelf protectionistische maatregelen moeten kunnen treffen, maar alle andere landen wordt gevraagd hun grenzen open te gooien. Maar de manier waarop het Amerikaanse parlement zijn stempel probeert te drukken op de FTAA-onderhandelingen, verdient volgens Pey navolging. Hier in Chili is de volksvertegenwoordiging helemaal buiten spel gezet, net als de bevolking overigens.
Zowel voor- als tegenstanders van meer vrijhandel vrezen dat de pogingen van de Amerikaanse senaat om Bush bij vrijhandelsbesprekingen kort aan de lijn te houden, ook een negatieve uitwerking kunnen hebben op de nieuwe ronde van multilaterale handelsbesprekingen die in november door de Wereldhandelsorganisatie werden gelanceerd. De voorstanders vrezen dat de gesprekken over een verdergaande handelsliberalisering daardoor vertraagd worden of zelfs kunnen verzanden. De critici denken dat er niets meer in huis zal komen van de belofte van Washington om zijn anti-dumpingbeleid te herzien en de steun aan de landbouwers af te bouwen.