Amerikaanse en Iraanse experts geloven in compromis

Deze maand schreven zeven voormalige Iraanse parlementsleden, die nu in ballingschap leven, dat er volgens hen een diplomatieke oplossing is voor het conflict met Iran. De P+1 — de VS, Rusland, China, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland — zouden een win-winsituatie kunnen creëren door vier punten in het akkoord op te nemen.

Wanhopig

Namens de ondertekenaars riepen Fatemeh Haghighatjoo en Seyed Aliakbar Mousavi gisteren op tot directe onderhandelingen tussen Iran en de VS. Een akkoord is mogelijk, zeggen ze, want de Hoogste Leider is volgens hen wanhopig op zoek naar een “kleine overwinning” om zijn afkalvende autoriteit op te krikken. Tegelijkertijd hoeft president Barack Obama zich geen zorgen meer te maken om zijn herverkiezing. “Beide partijen moeten inzien dat ze iets kunnen winnen in een nieuwe onderhandelingsronde”, aldus Haghighatjoo, een vrouw die actief is in de democratiseringsbeweging. “De nucleaire discussie moet worden afgerond voordat het Iraanse volk de macht kan grijpen.”

De vier elementen van het compromis zijn, volgens de Iraanse ballingen: Iran zou uranium tot 5 procent mogen verrijken voor vreedzame doeleinden; als het stopt met de verrijking tot 20 procent, en het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) de voorraad zou laten controleren, zou het brandstof voor onderzoeksreactoren moeten krijgen; het zou het Bijkomend Protocol moeten accepteren, dat het IAEA vergaande bevoegdheden geeft; en het zou een tijdspad krijgen voor de opheffing van de sancties.

“Het voorstel laat zien dat er in feite een redelijke uitkomst is, die voldoet aan de kernbelangen van beide kanten en de noodzaak tot oorlog weghaalt”, zegt Stephen Walt, hoogleraar internationale betrekkingen aan Harvard. “De enige vraag is: zullen de leiders in Washington en Teheran slim en vooruitdenkend genoeg zijn om het te grijpen?”

Bruikbaar kader

Tijdens een debat in Washington erkenden Amerikaanse experts dat dit een “bruikbaar” kader is, maar dat er een paar cruciale details ontbreken. Dat Iran uit het Non-Proliferatieverdrag opmaakt dat het uranium voor vreedzaam gebruik mag verrijken is een interpretatie en geen feit, aldus George Perkovich van het Carnegie Endowment for International Peace. “Voor de P5+1 is dit een enorme concessie”, zegt hij, al weet de P5+1 volgens hem dat er concessies zullen moeten worden gegeven. Bovendien, aldus Perkovich, moet er eerst uitgebreid onderzoek komen naar kernonderzoek dat Iran voor 2003 uitvoerde.

Veel experts vinden dit een belangrijk punt. “Leden van het Non-Proliferatieverdrag moeten niet alleen het recht krijgen om vreedzame kernprogramma’s uit te voeren, maar ook de plicht om aan veiligheidseisen te voldoen en met de IAEA samen te werken”, aldus Daryl Kimball, directeur van de Arms Control Association. En daaronder verstaat Kimball ook het beantwoorden van vragen over activiteiten die in het verleden zijn uitgevoerd.

Veel experts wijzen er intussen op dat de zware economische sancties een akkoord nog niet dichterbij hebben gebracht. Suzanne Maloney, een Iraanse expert aan de Brookings Institution, riep Obama vorige week op tot dialoog, om te komen tot een afbouw van de sancties in ruil voor concessies van de Iraanse kant. Of die oproep effect heeft, valt nog te bezien. Iran lijkt gesprekken steeds uit te stellen, en Amerikaanse Congresleden pleiten alleen maar voor meer sancties, dus de vooruitzichten op een akkoord zijn somber.