Amnesty International: ‘Aantal executies in 2015 is alarmerend’

Het aantal executies wereldwijd is in 2015 toegenomen met 50% ten opzichte van het jaar voordien. Vooral Iran, Pakistan en Saoedi-Arabië zijn verantwoordelijk voor de stijging. Vorig jaar registreerde Amnesty International het hoogste cijfer van de afgelopen vijfentwintig jaar. Minstens 1634 mensen werden geëxecuteerd in 25 verschillende landen. Amnesty International weet verder dat 20.292 mensen zich eind 2015 in een dodencel bevonden.

Toch evolueren we naar een wereld waarin steeds minder landen een doodvonnis in de praktijk toepassen. Vorig jaar schrapten 4 landen de doodstraf uit hun wetgeving. Daardoor vormen de landen die de doodstraf al afschaften nu voor het eerst een meerderheid. Nu al 102 regeringen de doodstraf banden uit hun wetgeving, telt de wereld vandaag 140 landen die geen executies toestaan of al meer dan tien jaar niet meer toepassen.

Voor het eerst zijn de landen die niet executeren in de meerderheid.

‘Gelukkig behoren de landen die executeren tot een kleine en in toenemende mate geïsoleerde minderheid. De meerderheid heeft zich afgekeerd van de doodstraf. In 2015 hebben nog eens vier landen deze barbaarse straf uit hun wetgeving verwijderd’, zegt Salil Shetty, secretaris-generaal van Amnesty International.

Het dodencijfer 1634 is slechts een officieel getal. Chinese aantallen zijn staatsgeheim en maken dus geen deel uit van de statistieken. Amnesty International vermoedt dat er duizenden mensen geëxecuteerd zijn door de Chinese overheid, maar kan dat niet bewijzen.

De vorige piek dateert uit het jaar 1989. ‘In de afgelopen 25 jaar werden nog nooit zoveel mensen ter dood gebracht door staten als het afgelopen jaar. In 2015 bleven regeringen meedogenloos mensen van het leven beroven in de valse veronderstelling dat de doodstraf ons meer veiligheid zal verschaffen’, aldus Salil Shetty.

Terdoodveroordeelden krijgen niet altijd een eerlijk proces

Bill Dickinson (CC BY-NC-ND 2.0)

Geïsoleerde minderheid

Pakistan, Saoedi-Arabië en Iran voeren samen 89% van alle doodstraffen uit. In 2015 steeg het doodstrafcijfer in de drie landen. Pakistan executeerde 320 mensen. Het hoogste aantal dat Amnesty International ooit registreerde in het land.

Saoedi-Arabië bracht minstens 158 mensen om, een stijging van 76% sinds 2014. Onthoofding is er de meest gebruikte methode. Executies zijn in Saoedi-Arabië trouwens vaak openbaar.

Iran heeft officieel het hoogste cijfer en bracht afgelopen jaar 977 mensen naar het schavot. In 2014 waren dat er 743. In Iran staan heel wat kleine misdaden gelijk aan de doodstraf. Ook minderjarigen kunnen er de doodstraf krijgen. Salil Shetty: ‘Iran, Pakistan en Saoedi-Arabië hebben mensen terechtgesteld in nooit eerder geziene aantallen, vaak na flagrant oneerlijke processen. Deze slachting moet stoppen.’

China, volgens Amnesty International verantwoordelijk voor het grootste aantal executies, wordt gevolgd door Iran, Pakistan en Saoedi-Arabië. De Verenigde Staten vervolledigden de top. Het doodstrafcijfer steeg ook opmerkelijk in Egypte en Somalië, waar interne onrust de laatste jaren enkel toenam.

In 2014 vonden er in 22 landen terechtstellingen plaats. Vorig jaar steeg dat aantal met drie landen. Minstens zes landen die in 2014 geen executie uitvoerden, deden dat wel in 2015.

Wettelijkheid

In 1950 voerde België de laatste executie uit, maar pas in 1996 werd de doodstraf uit het Strafwetboek geschrapt. Het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten staat staten die de doodstraf nog niet afschaften toe om ze toe te passen voor de meest ernstige misdrijven zoals moord.

China, Iran en Pakistan executeren het merendeel van de terdoodveroordeelden echter voor drugstrafiek, corruptie, overspel en blasfemie.

In de meeste landen krijgen beschuldigden geen eerlijk proces. Amnesty International zegt dat in Bahrein, China, Irak, Iran, Noord-Korea en Saoedi-Arabië heel wat onschuldigen omgebracht zijn. Schuldbekentenis en marteling gaan er hand in hand, aldus Amnesty.

Amnesty International: ‘De wereld keert zich af van de doodstraf’.

Toch schrapten Fiji, Madagaskar, Republiek Congo en Suriname de doodstraf afgelopen jaar uit de wetgeving. Ook in Mongolië keurde het parlement in december een wet goed die de doodstraf afschaft. Die wet zal later in 2016 van kracht gaan.

‘Ondanks de tegenslagen op korte termijn is de trend op lange termijn duidelijk: de wereld beweegt zich weg van de doodstraf. De landen die de doodstraf nog altijd uitvoeren, moeten beseffen dat ze zich aan de verkeerde kant van de geschiedenis bevinden en moeten deze wrede en onmenselijke straf afschaffen, zegt Salil Shetty.

In China alleen al zouden er jaarlijks duizenden mensen geëxecuteerd worden.

Max Braun (CC BY-SA 2.0)

Regio’s

In Noord- en Zuid-Amerika voerden enkel de Verenigde Staten voor het zevende jaar op rij executies uit. In 2015 waren dat er 28. Dat is het laagste cijfer sinds 1991. Het aantal doodsvonnissen viel terug op 52, een cijfer dat sinds 1977 nooit lager was. Eilandenarchipel Trinidad en Tobago is het enige andere Amerikaanse land dat doodvonnissen uitsprak.

In beide Amerika’s voeren enkel de VS doodstraffen uit.

In Azië en de Stille Oceaan stijgen de cijfers het sterkst. Pakistan is verantwoordelijk voor bijna negentig procent van alle terechtstellingen. China doet het waarschijnlijk nog veel slechter, maar legt geen cijfers voor. Amnesty International vermoedt dat het aantal executies in China teruggedrongen is, maar kan dat niet bewijzen. China schroefde, net als Vietnam, het aantal overtredingen waar de doodstraf op staat terug. Bangladesh, India en Indonesië hervatten executies in 2015 terwijl er in 2014 niemand ter dood veroordeeld werd.

Europa en Centraal-Azië scoren het best. Enkel Wit-Rusland hanteert de doodstraf nog steeds, maar voerde er geen uit in 2015. Wel sprak het land twee nieuwe doodsvonnissen uit.

In het Midden-Oosten en Noord-Afrika spraken afgezien van Israël en Oman alle landen doodsvonnissen uit. In acht daarvan werden die uitspraken ook omgezet in 1196 executies. Een stijging van 26% ten opzichte van 2014. Iran voerde 82% van de terechtstellingen uit in de regio. Over Syrië zijn er geen gegevens.

Aziatische landen voeren de meeste executies uit. Net daar stegen ook de cijfers het sterkst.

In de Sub-Sahara daalde het aantal uitgesproken doodsvonnissen van 909 in 2014 drastisch naar 443 in 2015. Dat is vooral door een afname in Nigeria. Het aantal executies daalde er het afgelopen jaar licht en bleef hangen op 43. Tsjaad voerde na twaalf jaar terug executies uit. Het land stelde tien vermeende leden van Boko Haram terecht.

Amnesty International betreurt de evolutie in 2015 en is zonder uitzondering tegen de doodstraf. De straf zou niet efficiënter zijn dan andere straffen. Nergens is aangetoond dat de doodstraf meer afschrikt dan een andere straf. Bovendien bestaat altijd het risico dat onschuldigen geëxecuteerd worden.