Amper 17 landen bezitten 70% van alle soorten op aarde

Het menselijk leven is afhankelijk van biodiversiteit: de brede mix van soorten op aarde - van dieren tot planten tot bacteriën - samen met een brede genetische verscheidenheid en een reeks ondersteunende ecosystemen.

Biodiverse ecosystemen zijn cruciaal omdat ze natuurlijke koolstofputten zijn en de ‘sterkste natuurlijke verdediging’ tegen de klimaatverandering, zeggen de Verenigde Naties.

Ecosystemen op het land en in de oceanen absorberen momenteel 60% van de door de mens veroorzaakte emissies en zijn de enige manier op aarde om enorme hoeveelheden CO2 op te slaan. Toch hobbelt de biodiversiteit snel achteruit, vooral in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied.

Moeilijk vergelijken

Gastland Colombia herbergt bijna een tiende van ‘s werelds biodiversiteit, volgens het World Conservation Monitoring Centre (WCMC) van het milieuprogramma van de VN (UNEP). Het spreekt van ‘megadiverse’ landen als die minstens vijfduizend soorten hebben die uniek zijn voor dat land, samen met een marien ecosysteem.

Zo heeft het WCMC in totaal zeventien landen met megadiversiteit aangeduid, die ongeveer 70% van alle biodiversiteit ter wereld bevatten en door natuurbeschermers worden beschouwd als de landen met de grootste soortenrijkdom.

Zuidoost-Aziatische landen beslaan slechts 3% van het aardoppervlak, maar tellen drie landen met megadiversiteit: Indonesië, Maleisië en de Filippijnen.

Er zijn veel manieren om biodiversiteit te meten, en er is geen wereldwijd gestandaardiseerde aanpak om de achteruitgang of het herstel van de natuur te monitoren. Daardoor is het moeilijk om landen met elkaar te vergelijken of hun verlies aan biodiversiteit te meten.

Brazilië

Eén manier is om een land te rangschikken op basis van het percentage soorten - zoals amfibieën, vogels, vissen, zoogdieren en reptielen, maar ook planten - en dat te vergelijken met het totale wereldwijde aantal soorten voor elke groep.

Zo geldt Brazilië als een van de landen met de grootste biodiversiteit ter wereld, omdat het het leeuwendeel van het Amazonewoud herbergt, dat zich uitstrekt over negen landen, en ook de Pantanal-draslanden.

De klimaatverandering is zowel een oorzaak als een gevolg van biodiversiteitsverlies.

Een belangrijke indicator van biodiversiteit is hoeveel van een land is gereserveerd voor beschermde gebieden.

In de EU bijvoorbeeld besloegen beschermde gebieden eind 2021 26% van het land. Amper negen EU-landen hadden meer dan 30% van hun landoppervlak als beschermd gebied ingekleurd: Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Duitsland, Griekenland, Luxemburg, Polen, Slowakije en Slovenië.

Invasieve soorten

Een miljoen soorten - op een geschat totaal van acht miljoen - worden met uitsterven bedreigd, vele binnen tientallen jaren, volgens een bekend VN-rapport uit 2019.

Factoren die bijdragen aan het verlies van biodiversiteit zijn onder andere veranderingen in landgebruik, zoals het kappen van regenwoud voor landbouw, illegale houtkap die het verlies van habitats versnelt, overbevissing, toenemende vervuiling en het wijdverbreide gebruik van pesticiden.

Het verlies aan biodiversiteit wordt ook versneld door de opmars van invasieve soorten - planten of dieren die door menselijke activiteiten worden verplaatst - die in hun nieuwe omgeving voet aan de grond krijgen en vervolgens inheemse planten of dieren verdringen.

De klimaatverandering is zowel een oorzaak als een gevolg van biodiversiteitsverlies, aangezien bij het vernietigen en aantasten van ecosystemen kooldioxide vrijkomt in de atmosfeer.

Stroperij en wildsmokkel, met een geschatte waarde van 23 miljard dollar per jaar, zijn een andere oorzaak van biodiversiteitsverlies.

Van beloftes naar daden

In 2022 hebben 196 regeringen tijdens de vorige VN-biodiversiteitstop een historisch akkoord gesloten: ze beloofden om tegen 2030 minstens 30% van het land en 30% van de kust- en zeegebieden te beschermen.

Er moet duidelijk nog meer gebeuren om de privésector mee te krijgen, zowel om het verlies aan biodiversiteit tegen te gaan als om zelf toezeggingen te doen.

Landen op de nieuwe top in de Colombiaanse stad Cali hopen nu uit te werken hoe ze die belofte kunnen implementeren. Nog volgens de VN wordt vandaag slechts 17% van het landoppervlak en 8% van de oceaan op de een of andere manier beschermd.

Het aanwijzen van meer beschermde gebieden, zoals reservaten, oceanen, bossen en wilde natuur, kan ontbossing en vervuiling tegengaan en zo de achteruitgang van de biodiversiteit vertragen.

Op de COP16 zal Colombia proberen om een gezamenlijke klimaat- en biodiversiteitsbelofte op te stellen, in een poging om inspanningen om de natuur te beschermen te koppelen aan wereldwijde pogingen om klimaatverandering aan te pakken.

Bedrijven

Er moet duidelijk nog meer gebeuren om de privésector mee te krijgen, zowel om het verlies aan biodiversiteit tegen te gaan als om zelf toezeggingen te doen. Zo zijn er maar weinig toonaangevende bedrijven die natuurgerelateerde toezeggingen hebben gedaan, of het nu gaat om watergebruik of chemische en plasticvervuiling.

Terwijl 83% van de Fortune Global 500-bedrijven doelen heeft om de klimaatverandering aan te pakken, heeft slechts 5% doelen om het verlies aan biodiversiteit aan te pakken.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door IPS-partner Thomson Reuters News Foundation.