"Asielzoekers zijn geen criminelen"

De meeste van de 27 lidstaten van de Europese Unie zijn het erover eens dat politiediensten toegang moeten krijgen tot “Eurodac”. Die database verzamelt sinds 2000 de vingerafdrukken alle personen die ouder zijn dan veertien en asiel aanvragen in een EU-lidstaat. Zo wil de Unie vermijden dat een asielzoeker die geweigerd is in één lidstaat, opnieuw zou proberen in een andere.

Maar het voorstel om politie toegang te geven tot de databank stuit op heel wat controverse. Angela Martini, hoofd van de afdeling bij de Commissie die de asielpolitiek behandelt, gaf eind januari al toe dat haar collega’s “bepaalde vragen” hadden bij het idee. Ze zei dat er bepaalde vragen onderzocht moesten worden voor er een concreet voorstel gedaan wordt. Het gaat daarbij onder meer over de bescherming van gegevens, de mogelijke stigmatisering van asielzoekers en de waarde van de informatie voor politiediensten.

“Wakkert xenofobie aan”

De UNHCR, de vluchtelingenagentschap van de VN heeft al gesteld dat de maatregel vijandelijkheid ten opzichte van asielzoekers kan aanwakkeren. “Dit kan een gevaarlijke ontwikkeling zijn in een tijd waarin xenofobie en racisme al groeien in sommige lidstaten van de Europese Unie”, zegt Gilles van Moortel, woordvoerder van de UNHCR.

De UNHCR is van mening dat de maatregel ingaat tegen de Vluchtelingenconventie van 1951, die stelt dat niemand teruggestuurd mag worden naar een land waar vervolging dreigt. Als de Europese politiediensten toegang krijgen tot Eurodac, vreest de UNHCR dat de gegevens doorgespeeld kunnen worden naar politiediensten in het land van herkomst. “Dat zou de veiligheid van de asielzoeker in gevaar brengen”, zegt van Moortel.

“We moeten iedereen eraan herinneren dat asiel aanvragen geen misdrijf is”, zei Bjarte Vandvik, secreatis-generaal van de Europese Raad voor Vluchtelingen en Ballingschap. Hij reageerde daarmee tegen sommige politici die asielzoekers als een bedreiging zien. “Asiel aanvragen is internationaal erkend en perfect begrijpelijk,” zei hij. “Maar het wordt meer en meer in verband gebracht met de bedreigingen voor de openbare veiligheid in Europa.”

Problemen

Ook het Britse Europarlementslid Sarah Ludford stelt zich niet tevreden met de verzekering van de Europese Commissaris voor Justitie dat de politiediensten enkel in “wel omschreven gevallen” toegang zouden krijgen tot de database. “Er zijn problemen met Eurodac, en die zullen alleen maar toenemen als de database ook voor politiedoeleinden gebruikt kan worden”, zegt ze.

Uit een rapport van de Europese Commissie in juni vorig jaar bleek inderdaad al dat Eurodac niet feilloos werkt. Zo moeten de gegevens gewist worden als een asielzoeker de nationaliteit krijgt van een lidstaat. “Maar dat gebeurt niet routinematig”, zegt het rapport, “omdat de lidstaat die de data invoert niet altijd op de hoogte is van de nieuwe status van de persoon.”