Australië dumpt Azië voor VS in buitenlandse betrekkingen

september meer dan ooit afstand te nemen van Azië en toenadering te zoeken
tot de Verenigde Staten. Dat blijkt uit een nog te verschijnen white paper

over het buitenlands beleid van Australië, waarin de Verenigde Staten als
enige belangrijke alliantiepartner worden genoemd. Volgens waarnemers is
Australië in een angstfase tegenover zijn noorderburen beland.

Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken kondigde voor
oktober het vijfjaarlijkse document aan dat de grote lijnen uitzet voor het
buitenlands beleid. In het vorige white paper werden de VS op dezelfde
hoogte geplaatst als Japan, China en Indonesië als landen waar Australië
substantiële belangen heeft. Nu zouden enkel de VS als bondgenoot worden
genoemd.

Elf september heeft uiteraard bijgedragen tot de Australische
koerswijziging, maar premier John Howard baarde in 1999 al opzien met zijn
uitspraak dat Australië voor de Verenigde Staten in Azië als deputy
sheriff zou kunnen optreden. De rol van Australië bij de
onafhankelijkheidsstrijd van Oost-Timor kan als voorbeeld van die nieuwe
taakverdeling worden gezien. Na 11 september ontpopte Australië zich tot een

trouwe bondgenoot in de strijd tegen het terrorisme en leverde het troepen
voor de oorlog in Afghanistan. Sindsdien wordt naar Azië gekeken door de
lens van een militaire verrekijker.

Toen de Australian Financial Review uitpakte met de kop Premier dumpt Azië
voor alliantie met VS haastte het ministerie van Buitenlandse Zaken zich om

een en ander te nuanceren. Nauwe betrekkingen met Azië en de VS hoeven
elkaar niet uit te sluiten, zo luidde het. Azië blijft een prioriteit in het

beleid en met 57 procent van de export Australiës grootste handelspartner.
Toch neemt ook de handel met de Verenigde Staten toe, en Australische
zakenlui vrezen dat teveel toenadering tot de VS negatieve gevolgen kan
hebben voor hun belangen in Azië.

De heroriëntering komt op een moment dat er meer Aziaten dan ooit naar
Australië komen, als student, toerist, immigrant of asielzoeker. Er zijn
nog nooit zoveel Aziatische studenten in Australië geweest als nu en de
handel bevindt zich op een hoogtepunt, zei minister van Buitenlandse Zaken
Alexander Downer onlangs in een toespraak. Als dat zo is, blijft de vraag
waarom premier Howard beschutting zoekt onder de militaire paraplu van de
machtige - weldra enige - bondgenoot.

Volgens professor David Walker, auteur van het boek Anxious Nation:
Australia and the Rise of Asia, draait het allemaal om angst. Het is
gemakkelijker de mensen schrik aan te jagen dan ze te doen geloven in een
positief verhaal van engagement. De dreiging uit het noorden zit ingebakken
in het collectieve geheugen en 11 september heeft de angstgevoelens nog
gestimuleerd. De nabijheid van de Aziatische reus leidt in Australië tot
een slingerbeweging tussen een angstige, defensieve houding en een
optimistische, zelfzekere houding met aandacht voor handelsopportuniteiten
en culturele verrijking.

Sommige analisten maken zich zorgen over wat door Aziatische landen zal
worden opgevat als een eurocentrische reflex. Politieke invloed in
Washington zal ongetwijfeld van pas komen, zoals bijvoorbeeld tijdens de
crisis in Oost-Timor, waarschuwde Peter Drysdale van de Nationale
Universiteit in Canberra in de Australian Financial Review, maar goede
contacten in Tokio, Peking, Jakarta Seoul en New Delhi zullen essentieel
zijn voor het merendeel van onze problemen inzake buitenlands beleid. Daar
heeft 11 september niets aan veranderd.