Berlijnconferentie verankert beloften voor hulp aan Palestijnse rechtstaat

Op de conferentie van Berlijn waren zowel de Palestijnse Autoriteit als Israël vertegenwoordigd, naast het Midden-Oosten Kwartet, de Verenigde Naties en de EU-lidstaten. De conferentie focuste op de steun en donaties van de internationale gemeenschap voor het bestendigen van een institutioneel Palestijns veiligheidskader.
Het internationale overleg kon alvast bogen op een stevig deelnemerslijstje. Naast topvertegenwoordigers van de Europese Commissie zoals Javier Solana, ontving de Duitse kanselier Angela Merkel ook de Israëlische buitenlandminister Tzivi Lipni, de Amerikaanse buitenlandminister Condoleezza Rice, premier van de Palestijnse Autoriteit Salam Fayyad en secretaris-generaal van de Arabische Liga, Amr Moussa. Ook 23 buitenlandministers, waaronder de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Karel De Gucht, woonden het topoverleg bij.
Berlijn moest in de eerste plaats een opvolgconferentie worden van de Parijse donorconferentie. Daar werden -in december 2008- de krijtlijnen vastgelegd voor de inhoudelijke en budgettaire hulp van de internationale gemeenschap aan de Palestijnse Autoriteit.
In Berlijn riepen verschillende mensen, zoals EU-commissaris Benita Ferrerro Waldner, alvast met aandrang op om de beloften van Parijs te bestendigen en over de brug te komen. Onze hulp aan het installeren van een Palestijnse staat en dus ook rechtsstaat, is een kwestie van gedeelde verantwoordelijkheid, zo klonk het.

Grenzen volstaan niet

‘Veiligheid en rechtsbescherming zijn van vitaal belang om een leefbare Palestijnse staat te installeren’, aldus Tony Blair. ‘Een staat heeft meer nodig dan grenzen en grond. Een staat begint bij goede fundamenten: functionerende instellingen.’ Naast een parlement en een regering, betekent dat ook een goed uitgebouwd veiligheidsbeleid en een onafhankelijk rechtsapparaat.
Tijdens de openingssessie klonk de toon van de diverse sprekers over het algemeen gelijkluidend. Veiligheid en rechtsbescherming in de Westelijke Jordaanoever dient  twee doelen: het belang van de Palestijnse bevolking, die smeekt om een stabiele staat en functionerende rechtsbescherming, maar ook -en niet noodzakelijk op het tweede plan- het veiligheidsbelang van de Israëlische staat.
‘De feiten op het terrein moeten anders, de situatie is moeilijk’, zei de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Tzivi Lipni, daarmee verwijzend naar de situatie in Gaza. Daar staat het één week oude staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël alweer onder druk, nadat leden van Islamic Jihad qassamrakketten opnieuw afvuurden op het Israëlische Sderot. Ook de onderhandelingen over de vrijlating van de Israëlische gevangen soldaat Gilad Shalit geraken niet uit het slop. ‘Maar’, voegde Livni toe, ‘ik ben niet gekomen om te klagen, we hebben een keuze gemaakt, en dat is die van samenwerking.’

Het zijn de nederzettingen

De Israëlische oproep voor verandering kon moeilijk zonder reactie blijven. Amr Moussa legde de verantwoordelijkheid terug in het kamp van Israël. ‘De feiten op het terrein heeft u volledig in de hand: de aanhoudende uitbreiding van de nederzettingen, de demografische verschuivingen, de geografische verschuivingen.’ Moussa vroeg zich luidop af op welk punt van de verandering de onderhandelaars staan, Bush’ belofte indachtig dat het einde van 2008 een autonome Palestijnse staat zou ontstaan. ‘Dat Israël elke belofte in de wind slaat, en doorgaat met zijn eigen unilaterale belangen, is niet alleen een kaakslag voor de Palestijnse bevolking, maar voor ons allemaal.’
Moussa herhaalde ook zijn oproep aan de Internationale Gemeenschap om niet enkel met het de Palestijnse Autoriteit te praten, maar ook om een opening te maken naar Hamas.
De internationale conferentie richtte zich enkel op een institutionele samenwerking met de Palestijnse Autoriteit. Dat betekent: enkel op de Westelijke Jordaanoever. De Gazastrook, sinds de machtsovername door Hamas, is niet inbegrepen in dat kader. Moussa drukte -ondanks de actie van de Islamic Jihad- zijn geloof uit in de wapenstilstand die Hamas uitriep. ‘Er is één pakket met vier kernpunten nodig om vooruit te komen. Dat is: stoppen met de nederzettinguitbreiding, onderhandelen en daar naar handelen, bemiddelen om opnieuw eenheid te brengen bij het Palestijnse volk, en wet en orde.’

Er is een weg voorwaarts

De premier van de Palestijnse Autoriteit, Salam Fayyad, kon alvast op veel internationale steun rekenen. Hij werd geprezen voor zijn bijdragen in het “Jenin-model”. De voorbije maanden onderhandelden Israël en de Palestijnse Autoriteit over de overheveling van de controle over Jenin van Israël naar de Palestijnse Autoriteit. Die onderhandelde afspraken zijn intussen ingegaan. De Palestijnse Autoriteit krijgt de veiligheidsverantwoordelijkheid over de Tulkaremregio, een gebied zo groot als Gaza, waartoe Jenin behoort. Israël zal nog enkel controle uitoefenen tijdens de nachten, in samenwerking met de Palestijnse Autoriteit. Israël gaf ook een akkoord voor de cofinanciering van de bouw van een nieuwe gevangenis in Jenin, ter vervanging van de gevangenis die de Israëlische staat vernielde tijdens de tweede intifada. Jenin zal er ook vier politie-kantoren bijkrijgen, en de Palestijnse Autoriteit opent ook een nieuwe rechtbank.