Bosnische jongeren halen slag thuis: er komen geen nieuwe etnisch gescheiden scholen in Bosnië
Er komen voorlopig geen gesegregeerde scholen meer bij in Bosnië. Dat is een doorbraak, na jarenlange kritiek van internationale instellingen en protest van leerlingen. ‘We hebben een slag gewonnen, maar nog niet de oorlog’, zegt de 17-jarige Nikolas Rimac.
Leerlingen van de middelbare school Sredjna Strukovna die dreigde gesegregeerd te worden. Nikolas Rimac ligt links onderaan.
© Naša Škola
De minister van Onderwijs van kanton Midden-Bosnië, waar segregatie in het onderwijs wijd verspreid is, besliste om geen nieuwe middelbare scholen op te richten waar leerlingen fysiek gescheiden worden op basis van etniciteit. Daarmee hebben de leerlingen van de school Srednja Strukovna in het stadje Jajce een slag thuis gehaald, na een jaar lang protesteren.
MO* publiceerde vorige vrijdag nog een onderzoeksreportage over segregatie in het Bosnische onderwijs, en was in het voorjaar in Jajce toen de beslissing om de school te segregeren juist gevallen was.
We spraken er met de burgemeester, en met de jongeren die een hoofdrol spelen in de strijd tegen gesegregeerd onderwijs.
Hun school hanteert, zoals vele andere, het leerplan van buurland Kroatië. Alle leerlingen leren bijvoorbeeld dat de hoofdstad Zagreb is, niet Sarajevo. Diploma’s zijn bedrukt met het wapenschild van Kroatië.
Dit is geen revolutie. Bosnische Kroaten blijven het leerplan van Kroatië hanteren, leerlingen blijven leren dat hun hoofdstad Zagreb is.
Sommige Bosniak-leerlingen van de school hadden daartegen geprotesteerd. De oplossing van minister Katica Čerkez: de Bosniakken kunnen vertrekken en hun eigen school oprichten met het leerplan van Bosnië.
Ze wilde de school opsplitsen in twee scholen: één voor de Bosnische Kroaten, een andere voor Bosniakken. Tientallen andere scholen zijn al gescheiden. In 57 gevallen is dat zelfs een opdeling in twee scholen onder één dak.
Zelfs de Bosnisch Kroatische leerlingen zagen geen 58ste “twee scholen onder één dak” zitten: ze zouden gescheiden worden van hun vrienden.
Nikolas Rimac trok het protest op gang met de “Vrienden zonder Nationalisme”. Toen we hem in februari ontmoetten, zat hij in zak en as. Er was al een jaar lang geen vooruitgang geboekt en de splitsing hing boven de hoofden van alle leerlingen.
De minister stelt nu voor om de bestaande Kroatische scholen niet op te splitsen in een Kroatische school en een Bosniak-school, maar in de plaats daarvan aan Bosniak-leerlingen de mogelijkheid te bieden om geschiedenis en aardrijkskunde te volgen volgens het leerplan van Bosnië. Zij zullen ook diploma’s zonder het Kroatische wapenschild ontvangen.
De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa, de Raad van Europa, de Europese Unie, de Amerikaanse ambassade en het Bosnische Hooggerechtshof hadden jarenlang kritiek op de segregatie in het Bosnische onderwijs, en op de plannen om nog meer gescheiden middelbare scholen te openen.
Nikolas Rimac is verheugd: ‘Ons belangrijkste doel is bereikt: de segregatie stoppen. Er komt geen nieuwe “twee scholen onder één dak”. Leerlingen blijven samen in één school. We hebben deze slag gewonnen, maar niet de oorlog.’
Dit is immers geen revolutionaire doorbraak: de voorgestelde oplossing betekent niet dat de Bosnische Kroaten, die nochtans ook Bosnisch staatsburger zijn, nu het officiële leerplan van hun land Bosnië aannemen.
Het betekent ook niet dat de minister van Onderwijs een gezamenlijk leerplan zal uitwerken voor Bosniakken én Bosnische Kroaten. Bosnische Kroaten blijven het leerplan van buurland Kroatië hanteren, leerlingen blijven leren dat hun hoofdstad Zagreb is.
‘Dat we niet gescheiden zullen worden van onze vrienden, is voor ons al heel wat’, zegt Nikolas. ‘Maar we willen een leerplan dat voor iedereen goed is. Dat is de enige manier om de protesten te stoppen.’
Burgemeester van Jajce Edin Hozan (foto boven), die MO* sprak in februari, zegt nog geen officiële bevestiging te hebben ontvangen. Maar hij neemt aan dat de plannen voor de opening van een nieuwe gescheiden middelbare school in zijn stad nu opgeborgen worden.
‘Ik overlegde met minister van Onderwijs Katica Čerkez en vertegenwoordigers van de internationale gemeenschap’, zegt Hozan. ‘Ik geloof dat de internationale druk heeft bijgedragen tot het feit dat de minister haar houding heeft veranderd. Maar ik weet zeker dat ze ook het protest van de leerlingen niet kon negeren.’
Nikolas Rimac had met “Vrienden zonder Nationalisme”, die hun naam inmiddels veranderden in Naša Škola, of “Onze School”, honderden handtekeningen verzameld en tientallen briefschrijfacties georganiseerd, gericht aan de minister.
Leden van de actiegroep Naša Škola gaan rond met een petitie voor de minister
© Naša Škola
Brieven van leerlingen aan de minister
© Naša Škola
Deze dinsdag plant Naša Škola onder de slogan “sluit je aan bij de strijd voor beter onderwijs” een vredesmars naar het regeringsgebouw van kanton Midden-Bosnië in Travnik.
‘Ook al is er nu een doorbraak, de vredesmars gaat door’, zegt Nikolas. ‘We verwachten driehonderd leerlingen en sympathisanten. De minister heeft ons nooit willen ontvangen. Nu gaan wij naar haar toe, zodat ze niet denkt dat ze nu van ons af is.
‘We zullen haar tonen dat we sterk en vastberaden zijn. We blijven strijden voor beter onderwijs en een gezamenlijk leerplan voor alle leerlingen in Bosnië.’
Herbeluister hier het interview van Pieter Stockmans op het Radio 1-programma Interne Keuken.