Brixton bruist van energie
Hilde Pauwels
29 september 2013
De transitie naar groene energie kan ook via lokaal verankerde projecten. Repowering London is een coöperatie die groene energie produceert voor de buurt én die beheerd wordt door de bewoners.
Brixton is een levendige wijk, maar kent ook behoorlijk wat sociale problemen zoals werkloosheid en bewoners met lage inkomens. Het gebeurt geregeld dat gezinnen de energiefactuur niet meer kunnen betalen, met als gevolg dat ze van het netwerk afgesloten worden. Andere bewoners bekommeren zich bovendien om de ecologische impact en willen liefst hernieuwbare energie gebruiken. Maar het budget om daar zelf de infrastructuur voor te realiseren, hebben ze vaak niet. In de buurt groeide het inzicht dat de energiefactuur voor veel gezinnen te duur is en dat ze bovendien betalen voor een ecologisch niet verantwoord product.
‘We droomden ervan zeker te zijn van energiebevoorrading, niet meer afhankelijk te zijn van prijsschommelingen en op een duurzame manier met energie te kunnen omgaan. Het leek ons het beste om zelf het heft in handen te nemen. Maar dat is een grote uitdaging, zeker als je niet vertrouwd bent met de sector. En dan heb je al snel de reactie dat het onmogelijk is het bestaande systeem te veranderen. Want de hamvraag is natuurlijk ook hoe je zoiets betaalbaar houdt’, zegt Agamemnon Otero, buurtbewoner en één van de initiatiefnemers van Repowering London. Maar het kan dus wel, zo voegt hij er onmiddellijk aan toe. Bovendien is niets doen, geen optie. ‘Want daar hangt een nog groter prijskaartje aan vast, zoals milieuschade. Het is een factor die we soms over het hoofd zien.’
Lokale verankering
De coöperatie Repowering London startte een eerste project in maart 2012, het tweede en derde initiatief volgden snel. Repowering London plaatst zonnepanelen op daken, de energie gaat naar de buurt. ‘Het basisprincipe is dat we onze eigen energie produceren, samen met de buurtbewoners. We werken anders dan klassieke producenten die vooral winst willen maken. Het gaat voor ons ook om dienstverlening. Energie is geen product dat je zomaar verkoopt aan wie het kan betalen, er gaan ook maatschappelijke en ecologische facetten mee gepaard.’
Maar hoe zijn ze eraan begonnen? Het initiatief werd goed voorbereid door experts op het vlak van technologie, financiering, wetgeving, projectmanagement, marketing enzovoort. Al vrij snel wilden de initiatiefnemers een eerste kleinschalig project opstarten om te laten zien dat de coöperatie echt wel slaagkans zou hebben. Van bij het begin bleek het een succesverhaal. De buurtbewoners waren bereid te investeren in groene energie die hen bovendien meer autonomie en zekerheid biedt. Voor het eerste project vond Repowering London op amper een maand tijd 103 bewoners die samen 58.000 pond investeerden. ‘Daarmee toonden we aan dat het haalbaar was. We willen groeien, maar alles blijft wijkgebonden’, zegt Agamemnon Otero.
Investeerders kunnen rekenen op een return. Die wordt geraamd op 4 procent per jaar. Er is voorts een fiscaal voordeel van 50 procent. Wie bijvoorbeeld 100 euro investeert, kan op de belastingbrief 50 euro als aftrekpost inbrengen. De bewoners zijn eigenaar van de coöperatie en beslissen mee over het reilen en zeilen ervan. Omdat het om hun energie en hun buurt gaat, zijn de betrokkenheid en het verantwoordelijkheidsgevoel groot, zo leert de ervaring.
Repowering London is de eerste buurtcoöperatie die het op deze manier aanpakt en heeft dus een pioniersfunctie. Enkele factoren spelen volgens Agamemnon Otero een belangrijke rol om een dergelijk initiatief te laten slagen. Het vergt expertise op verschillende terreinen. Uiteraard zijn specialisten in energie belangrijk, maar ook de omkadering verdient alle aandacht. De coöperatie moet goed gerund worden, juridisch waterdicht zijn, er stakeholders bij betrekken, lobbyen bij de overheid, de buurt goed aanvoelen enzovoort. ‘We leggen professionele kennis samen met de inbreng van veel vrijwilligers. Deze sociale invalshoek mag niet ontbreken. Er was van bij het begin een grote dynamiek, het komt er op aan daar iets mee te doen. Het gaat immers ook om empowerment’, zegt Agamemnon Otero.
De coöperatie laat effectief zien dat de buurt belangrijk is. Er gaat veel aandacht naar het in kaart brengen van de noden en ideeën die er leven. Die kunnen verband houden met de coöperatie, maar ook met het verder ontwikkelen van de wijk. Elk lid heeft één stem, ook dat is een bewuste keuze. De structuur moet eenvoudig en transparant zijn.
Omdat er in Brixton veel laaggeschoolden zijn voor wie het niet eenvoudig is op de reguliere arbeidsmarkt een baan te vinden, startte Repowering London met werkervaringsmogelijkheden. Die staan ook open voor jongeren die nog schoollopen en een stageplaats zoeken. De deelnemers krijgen begeleiding bij het werk én een vergoeding. De coöperatie besteedt ook een deel van de opbrengst aan educatie en sensibilisering. Intussen is er nog een ander fonds: CEEF, het community energy efficiency fund. Dat wil gezinnen met een laag inkomen helpen bij een zuiniger energieverbruik.
Agamemnon Otero hield een lezing op de internationale top ‘Ecocity 2013’ in Nantes (25-27 september). Het thema van de workshop was de betaalbaarheid van transitie naar groene energie. Een vraag die cruciaal is omwille van de financiële crisis en een overheid die moet bezuinigen. De verschillende sprekers wezen er op dat er geen eenduidige oplossing is. Wel laten verschillende projecten, zoals Repowering London, zien dat het mogelijk is. De technologie is er, het komt er op aan verschillende partners samen te brengen en heel goed na te gaan wat de ambitie is. Ook lokale verankering speelt een grote rol.