Burgerwetsvoorstel regularisatie legt onduidelijkheid bloot over petitierecht

Het burgerwetsvoorstel zou volgens de wet voor de Kamer moeten komen

Davidh820 / Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0)

Het burgerwetsvoorstel In My Name verzamelde meer dan de vereiste 25.000 handtekeningen. Hierdoor zou het voorstel besproken moeten worden in de Kamer. Toch worden de handtekeningen mogelijk afgewezen. Hoge drempels en gebrek aan middelen ondergraven de opzet van het burgerinitiatief.

In My Name is een Belgisch burgerinitiatief dat streeft naar een helderder en transparanter regularisatiebeleid. Dat willen ze bereiken door hun eigen wetsvoorstel in te dienen bij de Kamer van Volksvertegenwoordigers.

Sinds 2019 kunnen burgers zelf wetsvoorstellen voorleggen aan het parlement, op voorwaarde dat minstens 25.000 Belgen het wetsvoorstel ondertekenen. Met deze wet wil de federale regering politieke participatie aanmoedigen.

Met het voorstel vraagt In My Name een herziening van de bestaande wet van 15 december 1980, ‘betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen’. Zij willen een transparanter en menselijker beleid.

Zo wordt voorgesteld om een onafhankelijke commissie op te richten om afgewezen asielaanvragen in beroep te evalueren. Maar het geeft ook duidelijke criteria om in aanmerking te komen voor regularisatie. Daarmee gaat het voorstel in tegen het beleid van staatssecretaris van Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V). Hij zet in op een verhoging van de terugkeercijfers.

Praktische problemen

De campagne van In My Name startte als een online petitie via het officiële platform van de overheid. Het petitieplatform bleek echter niet gebruiksvriendelijk en moeilijk toegankelijk. ‘Voor veel mensen lukte het niet om online de petitie te ondertekenen. Daardoor verlies je veel potentiële handtekeningen’, verklaart Marios Bellas, één van de coördinatoren van het initiatief.

‘Ze zijn niet in staat om de online en papieren petities naast elkaar te leggen om te controleren of er dubbeltellingen zijn.’

Het is niet de eerste keer dat er klachten komen over de toegankelijkheid van het platform. Dat kreeg enkele maanden geleden nog een kritische evaluatie van de Kamercommissie Verzoekschriften. Indien de handtekeningen toch goedgekeurd zouden worden, is dit nog maar het derde voorstel dat voldoende handtekeningen kon verzamelen. Na een positief antwoord van de bevoegde instantie, is de organisatie overgegaan op het gebruik van papieren petities.

Trots overhandigden de organisatoren meer dan 35.000 handtekeningen aan de Kamer. De organisatie verzamelde 21.500 papieren petities en 13.500 online exemplaren. Nu kreeg In My Name te horen dat deze niet geaccepteerd worden. ‘De verklaring voor de afwijzing is een gebrek aan middelen’, vertelt Marios Bellas. ‘Ze zijn niet in staat om de online en papieren petities naast elkaar te leggen om te controleren of er dubbeltellingen zijn.’

Het finale verdict

Op 24 mei buigt de Commissie Verzoekschriften van het parlement zich over deze zaak. Het Koninklijk Besluit van 2 mei 2019, waarmee het burgerwetsvoorstel in het leven werd geroepen, bepaalt dat het verzoekschrift zowel online als op papier ingediend mag worden. De commissie zal morgen beslissen of dit betekent dat het exclusief op papier of online kan, of een combinatie van beide.

Sophie De Wit (N-VA), voorzitster van de Commissie Verzoekschriften, verduidelijkt dat het geen partijpolitieke zaak is. ‘Het gaat hier om de specifieke toepassing en interpretatie door de dienst burgerschap van een goedbedoelde wet.’

Zij licht ook de praktische uitdagingen verder toe: ‘Het is belangrijk om te controleren of de handtekeningen ook echt afkomstig zijn van burgers en of eenzelfde persoon niet meermaals tekende. Wanneer de indiening zowel elektronisch als schriftelijk gebeurt, zoals hier, is deze controle zeer complex. Ze is daarnaast ook tijdrovend. En dat vraagt extra mankracht en middelen die er nu niet zijn. Morgen (24 mei) bespreken we in de commissie hoe we dit moeten aanpakken.’

Ondertussen werd de termijn om handtekeningen te verzamelen voor In My Name verlengd. ‘Momenteel zijn er 21.500 handtekeningen op papier. We zouden er waarschijnlijk genoeg kunnen verzamelen om de petitie ontvankelijk te maken. Maar een wet is een wet en het is niet aan ons om de praktische moeilijkheden in de toepassing ervan op te lossen’, verklaart Marios Bellas.

Update, 25 mei 2022

Dinsdag 24 mei zat de Parlementaire Commissie verzoekschriften samen. Deze vergadering werd ook bijgewoond door een delegatie van In My Name. De organisatie is teleurgesteld.

‘In de zitting werd onder andere geopperd dat wij als vrijwilligers de Kamer zouden helpen om de handtekeningen om te zetten in een compatibel format. Niet alleen vervulden we ruimschoots onze burgerplicht door handtekeningen te verzamelen en in te dienen. Nu worden we ook nog geacht om onbetaald het werk van de administratie te doen.’ klinkt het bij de organisatie.

Uiteindelijk kwam het niet tot een beslissing. De commissie verwijst de zaak door naar de Conferentie van voorzitters. Zij kunnen dan beslissen om het voorstel zonder telling op de parlementaire agenda te plaatsen. Indien ze dat niet doen zal de zaak opnieuw doorverwezen worden naar de Commissie verzoekschriften.

Update, 17 juni 2022

Woensdag 15 juni kwam er een beslissing over het lot van het burgerwetsvoorstel van In My Name. De Commissie Binnenlandse Zaken en Migratie besliste unaniem dat het voorstel voor de kamer moet verschijnen. Dat zal gebeuren zonder controle van de verzamelde handtekeningen. Deze zomer mogen de initiatiefnemers hun voorstel dus verdedigen in het federale parlement. De organisatie reageert alvast opgelucht: ‘Ongedocumenteerde burgers die systematisch uitgesloten worden van burgerrechten, kunnen eindelijk hun stem laten horen in het hart van onze democratie.’

Dit is het eerste burgerwetsvoorstel dat zijn weg heeft gevonden naar de parlementaire agenda. Technische moeilijkheden, de vaagheid van de wetgeving en beperkte middelen voor de bevoegde diensten blijven problematisch voor de toegankelijkheid van burgerwetsvoorstellen. Voorlopig kwamen er nog geen maatregelen om een duurzame oplossing te vinden voor deze problemen.