Ontbonden oppositiepartij in Cambodja zoekt steun in buitenland

Verandert paradijselijk Cambodja stilaan in een dictatoriale hel?

Sasint (CC0)​

De angst voor protesten was groot. Een vierkante kilometer rond het Hooggerechtshof werd hermetisch afgesloten door politie en leger. In provincies ver van de hoofdstad werden wegversperringen opgeworpen om demonstranten tegen te houden. Sommige oppositieleden kregen huisarrest. Maar dat was niet nodig. Niemand durft nog te protesteren.

32 jaar aan de macht

De oppositie wordt hard aangepakt door de Cambodjaanse regering. Sinds een paar maanden is het voor oppositieleden, journalisten en activisten onmogelijk om nog normaal te werken. Donderdag werd een nieuw dieptepunt bereikt toen het Hooggerechtshof de CNRP ontbond. Dat was de enige oppositiepartij die de CPP van premier Hun Sen kon bedreigen bij de verkiezingen van volgend jaar. Hun Sen is al 32 jaar premier van Cambodja en niet van plan op pensioen te gaan.

De officiële ontbinding van de CNRP was uiteindelijk maar een formaliteit. De voorzitter van het Hooggerechtshof is ook bestuurslid van de CPP en al 30 jaar een trouwe bondgenoot van Hun Sen. In Cambodja is justitie een filiaal van de macht. De premier heeft de touwtjes stevig in handen, nu meer dan ooit.

Door de ontbinding van de CNRP is Cambodja een eenpartijstaat geworden met Hun Sen als dictator

‘Ik kan nog meer dan 10 jaar doorgaan’, zei de 65-jarige Hun Sen gisteren. Daarmee gaf hij te kennen dat hij verkiezingen niet beschouwt als een volksraadpleging, maar een middel om zijn dictatoriaal regime een waas van legitimiteit te geven. De CNRP was de laatste democratische schakel die zijn positie kon ondermijnen. Door de ontbinding van de CNRP is Cambodja een eenpartijstaat geworden met Hun Sen als dictator. De vraag is of de regering legitiem kan zijn zonder oppositie.

Moord op journalist

Sinds de repressie werd opgevoerd, durven weinig Cambodjanen in het openbaar hun mening uiten. Zeker sinds de moord op Kem Ley, een populaire en kritische journalist uit Takeo. Niemand durft openlijk te zeggen dat de regering achter deze moord zat. Wie dat wel doet verdwijnt achter de tralies.

Op de markt van Takeo gaan de zaken niet goed. Handelaars liggen in een hangmat te wachten op klanten. Een verkoper van goedkope juwelen wil niet zeggen welke partij hij steunt. ‘Dat ligt gevoelig’, zegt Mao Much Nech, een stadsgenoot van Kem Ley. ‘Maar de regering heeft veel waardigheid en vertrouwen verloren door de moord. Het is tijd om wakker te worden en te vechten.’

Verandering twijfelachtig

‘De rijken worden rijker en de armen worden armer’, zegt een marktkraamster tussen rekken met bonte jurken. “Wij willen verandering”. Daarmee uit ze in bedekte termen haar steun voor de CNRP. Of die verandering er snel zal komen, is twijfelachtig. De partij is ontbonden, de voorzitter zit in de gevangenis, 5500 mandatarissen zijn werkloos en de helft van de 55 parlementsleden zijn naar het buitenland gevlucht.

Ook Mu Sochua, de vicevoorzitter van de CNRP, heeft de benen genomen. ‘De ontbinding van de CNRP is een grote misrekening van Hun Sen. In dit arme land proberen mensen te overleven. Maar de CPP heeft geen antwoord op die realiteit, al 30 jaar niet. Alleen de CNRP kan een antwoord geven op de bestaande frustraties’, zegt ze aan de telefoon.

Mu vluchtte na een tip over haar nakende arrestatie. Nu reist ze de wereld rond om steun te zoeken. ‘De CNRP is meer dan een partij. Het gaat niet om het politieke spel. Wij willen democratie in Cambodja. Dat is ons echte werk. Wij willen dat de vonk overslaat.’ Maar dat moet met de grootste voorzichtigheid, zegt de politica. De CNRP wil alles doen om geweld te vermijden.

‘De CPP is erg gewelddadig. Als mensen op straat komen om te protesteren, staan tanks te wachten om hen te verpletteren. Dan gaan we terug naar de donkere tijden van terreur. Wij willen dat mensen hoop blijven hebben, ook al duurt de democratisering dan wat langer.’

Sancties aub

In het hoofdkwartier van de CNRP is het stil geworden. Er slenteren een paar bewakers rond, hier en daar is nog iemand aan het werk. Maar het gebouw is grotendeels verlaten. Parlementslid en bestuurder Kimsour Phirith beseft dat hij elk moment gearresteerd kan worden, maar blijft strijdvaardig. ‘We rekenen op het Westen. Alleen economische sancties kunnen Cambodja nog redden.’

De Cambodjaanse economie is afhankelijk van toerisme en textiel. Zo’n 700.000 textielarbeidsters ondersteunen elk vier familieleden. Als de fabrieken stilvallen, wordt Hun Sen met een ernstige crisis opgezadeld. Maar de regering denkt dat ze immuun is voor westerse sancties omdat ze op de onvoorwaardelijke steun van China kan rekenen.

CNRP-parlementslid Ou Chanrath denkt dat de regering zich vergist. ‘Hun Sen hoopt dat China hem zal helpen, maar dat is niet gegarandeerd. De textielfabrieken zijn Chinees, maar ze exporteren naar het Westen. Als er sancties komen, pakken ze hun koffers.’ China is goed voor maar liefst 70 procent van alle industriële investeringen in het land. ‘Zonder hulp van Peking gaan we nergens naartoe’, gaf regeringswoordvoerder Phay Siphan onlangs toe.

Chinese steun is nodig, want bij de bevolking is die aan het opdrogen

Die Chinese steun is nodig, want bij de bevolking is die aan het opdrogen. De CNRP won bij de vorige verkiezingen steeds meer terrein, ondanks manipulatie en intimidatie van de CPP. ‘Hun Sen is bang’, zegt Ou Chanrath in het lege partijhoofdkwartier. ‘Hij weet dat hij de verkiezingen van 2018 niet kan winnen als de CNRP deelneemt. De mensen zijn het regime beu.’ Ook na de ontbinding blijft de CNRP actief. ‘Wij blijven ons inzetten voor de democratie. De CNRP heeft de wilskracht én de steun van de bevolking.’

Hun Sen (rechts)

(c) Voice of America, CC0​