Campagne tegen loverboys van start

‘Hij had een mooi appartement en gaf me dure cadeaus zoals parfum, juwelen en kleding. Uiterlijk vertoon betekende toen veel voor mij. Ik werd verliefd en ging bij hem wonen. Het leek wel een sprookje’, vertelt Nora, die als 16-jarig meisje slachtoffer werd van een loverboy en twaalf jaar lang in de prostitutie werkte.

Controle over slachtoffer

‘Loverboys gaan in verschillende stappen tewerk’, zegt Nick Craeymeersch, onderzoeker bij Payoke. ‘Eerst overladen ze de meisjes met cadeaus en complimentjes zodat ze zich geapprecieerd voelen en zich aan hen hechten. Daarna isoleren ze hen geleidelijk aan van hun vrienden en familie en brengen ze hen in contact met drugs. Zo groeit de afhankelijkheid.’

Vervolgens haalt de loverboy het meisje over om betaalde seks te hebben met iemand uit zijn sociale kring. ‘In het begin leggen veel meisjes zelf de link niet met prostitutie. Ze zijn stapelverliefd op hun pooier en zouden alles voor hem doen’, legt Sörensen uit. ‘Bovendien gebeurt het aanvankelijk vaak thuis, via zijn sociale kring, maar voor ze het weten, zitten ze in de prostitutie.’

De loverboys behouden de volledige controle over hun slachtoffers door middel van drugs, fysiek geweld en emotionele chantage. De impact van hun uitbuiting beperkt zich dan ook niet tot het lichamelijke. ‘Het gevoel volledig geïsoleerd te worden en afhankelijk te zijn van de pooier heeft grote gevolgen voor de meisjes’, zegt Craeymeersch.

Laag zelfbeeld

De slachtoffers komen zowel uit kansarme als rijke gezinnen. Julie De Ceuster, die in het verleden als straathoekwerkster werkte voor Payoke, ziet echter wel bepaalde persoonlijkheidskenmerken terugkeren bij de meisjes. ‘Slachtoffers hebben meestal een laag zelfbeeld en zijn verslaafd aan relaties, waardoor ze zich snel aan iemand hechten die hen ophemelt. Hun ouders zijn meestal hardwerkende mensen die amper of weinig thuis zijn. Ze voelen zich eenzaam en hebben geen opvang thuis.’ Vaak is er ook een geschiedenis van seksueel misbruik bij de meisjes.

Het aantal slachtoffers in België is onbekend aangezien ze niet geregistreerd worden. ‘Er zijn geen databanken rond loverboys. Hun slachtoffers vallen binnen het kader van mensenhandel’, vertelt Sörensen. In Nederland worden ze wel geregistreerd. Het Coördinatiecentrum Mensenhandel  telde 278 slachtoffers in 2012.

Weinig klachten neergelegd

‘Wij hebben momenteel 12 mensen voltijds rond prostitutie werken’, vertelt Kristof De Busser, teamchef van het prostitutieteam van de Antwerpse politie, aan MO*. ‘Wij controleren voornamelijk het Schipperskwartier, maar volgen ook alle vormen van verborgen en verdoken prostitutie op, zoals massagesalons of thuisontvangsten. Wij gaan erheen om te kijken wat er aan de hand is. Zijn hier minderjarigen of illegalen aan het werk? Zijn er indicaties van mensenhandel?’

Volgens De Busser krijgt de politie weinig klachten binnen over loverboys. ‘Voor het parket is het belangrijk dat het meisje zelf vervolging wilt. We hebben onlangs nog een dossier gehad van een meisje dat door drie loverboys werd gedwongen. Zij was bereid een verklaring af te leggen en de jongens zijn effectief opgepakt en hebben celstraf gekregen.’

Nora wijst er echter op hoe moeilijk het is om klacht neer te leggen: ‘Als slachtoffers al een klacht durven neerleggen tegen hun loverboy, dan trekken ze die even later door intimidaties vaak weer in (…) Slachtoffers zouden politiebescherming moeten kunnen krijgen zodra ze een klacht neerleggen.’

Bij voldoende bewijsmateriaal kan de politie ook zonder klacht van het slachtoffer optreden. ‘We hebben ook al zaken gehad waarbij het slachtoffer niet mee wou met de politie’, legt De Busser uit. ‘Maar als we bewijs hebben dat zij uitgebuit of geslagen wordt, kunnen we op basis hiervan ook optreden. Zo hebben we de voorbije twee jaren telkens al iemand kunnen vervolgen.’

Sensibilisering en betere opvang

Met haar nieuwe campagne, die mogelijk werd gemaakt dankzij een donatie van Soroptimist International België, een organisatie die strijdt tegen alle vormen van geweld tegen vrouwen en meisjes, wil Payoke in eerste instantie sensibiliseren. ‘We willen ouders, scholen en hulpverleners van de juiste informatie voorzien om snel signalen zoals spijbelen op te pikken en op te volgen’, aldus Sörensen.

Daarnaast wil de ngo het thema opnieuw op de politieke agenda plaatsen en een discussie beginnen over het gebrek aan opvang voor slachtoffers in België. ‘In België is er geen gespecialiseerd opvangcentrum voor deze meisjes. Zij belanden dan ook vaak in het gesloten opvangcentrum van Beernem, maar zij zijn slachtoffers van mensenhandel, geen daders. Wij hopen dan ook dat er ooit een professioneel gesloten opvangcentrum voor hen zal zijn waar zij geïsoleerd kunnen worden van de wereld van hun pooier en de kans krijgen om opnieuw te beginnen.’