Colombiaanse geheime dienst voor Belgische gerecht voor intimidatie en spionage

In 2015 was er al een rechtszaak in Colombia. María del Pilar Hurtado, oud-directeur van de vroegere Colombiaanse inlichtingendienst, werd daarbij veroordeeld tot veertien jaar cel.

Reuters/ John Vizcaino

In het Brusselse justitiepaleis start na negen jaar een rechtszaak tegen de Colombiaanse geheime dienst Departamento Administrativo de Seguridad (DAS). Tussen 2005 en 2010 voerde die “Operatie Europa” uit, en hield daarbij ngo’s en mensenrechtenorganisaties van EU- en VN-instellingen in de gaten. Het misbruik werd destijds door MO* uitgebracht.

Spionage, intimidatie en smaad belemmeren de werking van het democratische systeem in Europa en Colombia

Colombiaanse en Belgische mensenrechtenverdedigers leden schade door de acties van DAS. Zo werd bij een Colombiaanse advocaat ingebroken, waarbij usb-sticks werden gestolen. Telefoongesprekken en e-mails werden onderschept en persoonlijke informatie en foto’s werden verzameld en naar Colombia gestuurd.

In oktober 2010 legden twee privépersonen, drie Belgische ngo’s (waaronder Broedelijk Delen en Oxfam-Solidariteit) en drie internationale organisaties klachten neer. De illegale acties, zoals spionage, intimidatie en smaad, belemmerden volgens hen de werking van het democratische systeem in Europa en Colombia. De Liga voor Mensenrechten ondersteunt de klagers, gezien de ernst van de inbreuk op de fundamentele rechten.

In België werden twee mensen geïdentificeerd die spionnen waren voor DAS: Patricia Betancourt en Victor Hugo Herrera. Beiden gaven toe door DAS te zijn betaald, maar de Belgische onderzoeksrechter kreeg geen toestemming van de Colombiaanse autoriteiten om de vroegere verantwoordelijke van DAS te ondervragen, die op dat moment in de gevangenis zat. Op 31 oktober 2011 werd DAS opgeheven en is het overgegaan in de DNI: Dirección Nacional de Inteligencia.

Beschermen van mensenrechtenverdedigers

Door een gebrek aan bewijs was het niet mogelijk om Betancourt en Herrera strafrechtelijk te vervolgen. ‘De aanklacht die wij gedaan hebben is gereduceerd tot maar één feit dat bewezen kon worden op Belgisch grondgebied’, zegt Patricia Verbauwhede van Broederlijk Delen. Een van de twee ex-agenten van DAS, Betancourt, kon door het federale parket wel worden vervolgd voor laster. ‘Er kon geconcludeerd worden dat ze voor de DAS werkte in Brussel.’

‘We hopen dat het niet als een geïsoleerd feit wordt gezien, maar dat het gelinkt wordt aan de hele context’, zegt Verbauwhede. ‘De context van wat de Colombiaanse inlichtingendienst in Europa heeft proberen te doen.’ Ze geeft erbij aan dat ze doelt op de ernstige feiten die zijn gepleegd door de DAS.

‘We zijn blij dat de zaak ernstig wordt genomen door het Belgische gerecht’

De gedupeerde organisaties die de juridische stappen tegen DAS zetten, gaan verder dan de zaak tegen Betancourt. Zij willen beklemtonen hoe belangrijk het is dat het Belgische rechtssysteem zich inzet voor de bescherming van mensenrechtenverdedigers op eigen grondgebied.

De organisaties geven aan dat België illegale activiteiten van buitenlandse geheime diensten onmogelijk kan accepteren en dat België erover moet waken dat deze buitenlandse organisaties zich aan de Belgische wetgeving houden.

‘We zijn blij dat de zaak ernstig wordt genomen door het Belgische gerecht’, zegt Verbauwhede. Daarnaast hoopt ze dat de rechtszaak de boodschap meegeeft dat dit soort praktijken niet worden toegelaten en onderzocht zullen worden. ‘We hopen dat de rechtszaak de aandacht vestigt op die feiten, op ongeoorloofde praktijken van inlichtingendiensten en op het schenden van de rechten van mensen die in een organisatie werken.’