Congolese bonobo’s doen het uitstekend, met dank aan parkwachters

Wetenschappers van het Max Planck Instituut publiceren vandaag (maandag 2 december) de resultaten van twintig jaar aan onderzoek in het Salonga National Park in de DRC, een van de grootste tropische wouden op aarde. Van dit stuk ongerepte natuur wordt aangenomen dat het de grootste habitat is van deze bedreigde diersoort.

Aan de hand van traditionele nesttellingen, moderne bewegingscamera’s en statistische technieken kon het team schattingen maken van de bonobopopulaties in Salonga. Het team schat dat er tussen de 8000 en18.000 volwassen bonobo's leven. Sinds 2000 is de populatie relatief stabiel gebleven.

‘Het schatten van de grootte van de populatie bonobo's in dit beschermde park is een belangrijke stap in de natuurbeschermingsinspanningen’, zegt Mattia Bessone, eerste auteur van de studie. ‘We benadrukken de doeltreffendheid van de parkwachters bij het behoud van deze bedreigde dieren en tonen aan dat het succes van Salonga als model kan dienen voor andere beschermingsprojecten.’

Ongerept oerbos

Het Salonga National Park in de Democratische Republiek Congo is het grootste beschermde bospark van Afrika - ongeveer zo groot als Zwitserland. Het bestaat uit 33.000 vierkante kilometer beschermd bos en een corridor van 9000 vierkante kilometer waarin mensen wonen.
Net zoals veel apensoorten zijn ook de bonobo’s kwetsbaar voor ontbossing en jacht, maar in Salonga blijken ze wat dat betreft relatief veilig.

‘Er was een oud getal dat rondging over het aantal bonobo's in Salonga’, zegt Barbara Fruth, die eerder verantwoordelijk was voor de beoordeling van de soort voor de lijst van bedreigde diersoorten van de Internationale Unie voor Natuurbehoud (IUCN).  ‘Dat cijfer was een aanname gebaseerd op onderzoeken die minder dan 20% van het hele park bestreken.’

Ook de totale populatie bonobo's in Congo is onbekend, omdat het leefgebied van de soort gefragmenteerd is. Maar aan de hand van het onderzoek in Salonga zien de wetenschappers nu een trend die meer uitsluitsel kan geven over de grootte van de populatie en de toestand van de soort.

Graag dicht bij de parkwachter

Het aantal populaties lijkt stabiel te zijn gebleven sinds 2000, al ontdekten de wetenschappers toch een lichte neerwaartse trend in zowel dichtheid als verspreiding.

‘Wat dit ons vertelt is dat bonobo's niet direct in gevaar zijn, maar dat we waakzaam moeten blijven’, zegt Bessone.

‘Onze bevindingen tonen aan dat het behoud van bossen en het investeren in wetshandhaving concrete voordelen heeft voor het behoud van de soort.’

Het onderzoek vestigt de aandacht op inspanningen die het meest succesvol zijn: primaire bosbedekking - de belangrijkste voorspeller voor het voorkomen van bonobo’s - en zo weinig mogelijk nabijheid van dorpen - een negatieve factor op hun aanwezigheid. Toch blijken bonobo's niet per definitie allergisch aan mensen: in de buurt van parkwachtersposten komen ze net vaker voor, wat bevestigt dat ze zich in die omgeving veilig en beschermd weten.

‘We kunnen niet zeggen wat de boswachters specifiek doen dat tot dit effect leidt’, zegt Bessone. ‘Het zou kunnen dat ze stropers afschrikken, maar wat de reden ook is: het is duidelijk dat alleen al de aanwezigheid van deze handhavers van de wet een positief effect heeft op deze apensoort.’

‘De grootste bedreigingen voor bonobo's zijn overduidelijk: ontbossing en commerciële jacht. Onze bevindingen tonen aan dat het behoud van bossen en het investeren in wetshandhaving concrete voordelen heeft voor het behoud van de soort’, zegt Fruth. Ze hoopt dat dit nationale en internationale natuurbeschermingsautoriteiten kan motiveren om te investeren in natuurbehoud die toeziet op deze twee belangrijke beschermingsmaatregelen.