Congrespartij herrijst in deelstaatverkiezingen
Ranjit Devraj
25 februari 2002
De Indiase Congrespartij heeft de regerende
Bharatiya Janata-partij (BJP) een zware nederlaag toegediend bij de
verkiezingen die de afgelopen twee weken in vier deelstaten plaatsvonden. De
Congrespartij, van de onafhankelijkheid tot begin de jaren 90 de machtigste
partij in het land maar daarna overschaduwd door de hindoenationalistische
BJP, heeft in de deelstaten Punjab, Uttaranchal en Manipur genoeg zetels
verworven om de macht over te nemen van de BJP. De BJP lijkt ook de regering
in Uttar Pradesh uit handen te moeten geven, met 160 miljoen inwoners de
volkrijkste deelstaat van India. Daar won de regionale Samajwadi-partij
(socialistische partij) het pleit.
De Congrespartij controleert nu duidelijk meer deelstaten dan de BJP van
premier Atal Bihari Vajpayee. De grootste oppositiepartij in het nationale
parlement was eerder al opnieuw aan de macht gekomen in Rajasthan, de
hoofdstedelijke deelstaat Delhi, Madhya Pradesh, Chattisgarh, Maharasthra,
Kerala, Karnataka en Assam. De Congrespartij heeft ook allianties gesmeed
met machtige regionale partijen als de AIADMK-partij die aan de macht is in
Tamil Nadu, het Left Front dat in West-Bengalen de wet spelt en Rashtriya
Janata Dal, de regeringspartij in Bihar. De BJP en de regionale partijen die
samen met haar de federale regering vormen, hebben geen enkele belangrijke
deelstaat meer in handen.
In Punjab en Uttaranchal heeft de Congrespartij de absolute meerderheid
gehaald. Maar de BJP is vooral aangeslagen door het verlies van Uttar
Pradesh, de deelstaat die het grootste aantal afgevaardigden naar het
nationale parlement stuurt en die ook beschouwd wordt als het centrum van
het hindoeïsme. De BJP slaagt er niet meer in de hindoefundamentalistische
gevoelens te bespelen die haar in het begin van de jaren 90 zoveel stemmen
opbrachten. Nog steeds voeren extremistische bewegingen uit de achterban van
de partij campagne voor de bouw van een hindoetempel in Ayodhya op de plaats
waar hun aanhangers in 1992 een oude moskee verwoestten. Die gebeurtenissen
leidden in heel het land tot bloedige rellen tussen moslims en hindoes, en
voerden de BJP in een zetel naar een geweldige verkiezingsoverwinning. Maar
intussen heeft dat thema niet meer hetzelfde mobiliserende effect, en hebben
de kiezers ruim de tijd gekregen de BJP als regeringspartij in te schatten.
Het lijkt erop dat de bevolking van Uttar Pradesh in de eerste plaats haar
onvrede heeft willen uiten met de resultaten van vijf jaar BJP-bestuur in de
deelstaat. Uttar Pradesh is één van de armste gebieden in India, en raakt
steeds verder achterop bij dynamische deelstaten als Maharasthra en Tamil
Nadu.
Een magere troost voor de BJP is dat ook de Congrespartij geen goed
resultaat behaalde in Uttar Pradesh en nog achterbleef bij de BJP. Sonja
Gandhi, een Italiaanse die door haar huwelijk met de in 1991 vermoorde
premier Rajiv Gandhi in de Nehru-Gandhi-dynastie werd opgenomen en nu de
Congrespartij leidt, had nochtans persoonlijk campagne gevoerd in de
cruciale deelstaat. Van haar pogingen om te verhinderen dat de BJP de
verkiezingscampagne enkel zou ophangen aan de strijd tegen het ‘terrorisme’
in Kasjmir en haar plannen voor bij de moslimbevolking bijzonder onpopulaire
anti-terrorismewetten, lijkt vooral de Samajwadi-partij te hebben
geprofiteerd.
De BJP greep tijdens de verkiezingscampagnes van haar kant elke gelegenheid
aan om de Congrespartij te confronteren met de talrijke corruptieaffaires
waarin verscheidene van haar premiers en ministers in de jaren 80 en begin
de jaren 90 verwikkeld waren. Samen met een overijlde
liberaliseringspolitiek maakte de nasleep van al die affaires eerst de groei
van de BJP mogelijk en daarna de opkomst van de regionale partijen, die nu
al meer dan de helft van de 545 zetels in het federale parlement bezetten.
Maar nu lijkt de Congrespartij, die bij de verkiezingen van 1999 met 120
zetels een absoluut dieptepunt bereikte, definitief op weg een deel van dat
verloren terrein goed te maken.