Oxfam luidt de alarmbel bij de start van het Wereld Economisch Forum in Davos
Coronapandemie leidde tot meer superrijken én meer superarmen
IPS
24 mei 2022
In een vlijmscherp rapport legt Oxfam bloot hoe de pandemie de superrijken nog rijker maakte terwijl armoede miljoenen meer mensen in de klauw kreeg. Het rapport wordt gelanceerd terwijl miljardairs voor het eerst sinds corona terug samenkomen op het World Economic Forum in het Zwitserse Davos.
Michael Bloomberg, de filantroop en miljardair die drie termijnen lang burgemeester was van de stad New York, zei ooit dat wanneer hij zou overlijden, hij al zijn rijkdom aan liefdadigheid zou hebben weggegeven.
Klinkt altruïstisch, in een wereld waarin het aantal miljardairs blijft stijgen terwijl ook armoede toeneemt, zo blijkt uit het recente rapport van Oxfam International Profiting from Pain.
‘We schatten dat er dit jaar 263 miljoen meer mensen in extreme armoede zullen belanden.’
De studie werd op maandag gelanceerd en valt zo samen met de jaarlijkse bijeenkomst van het World Economic Forum (WEF) in Davos, Zwitserland – nog tot 26 mei, de eerste fysieke editie sinds het begin van de covid-19-pandemie.
Uit de resultaten blijkt dat er 573 nieuwe miljardairs bijkwamen tijdens de tweeënhalf jaar durende coronapandemie. Ondertussen is ook de groep armen in de wereld blijven groeien. ‘We schatten dat er dit jaar 263 miljoen meer mensen in extreme armoede zullen belanden, in een tempo van een miljoen mensen per 33 uur’, schrijft Oxfam.
Rijkdom verdrievoudigd
Het vermogen van miljardairs is in de eerste 24 maanden van de pandemie harder gestegen dan in 23 jaar. Het totale vermogen van de miljardairs op aarde is nu gelijk aan 13,9 procent van het wereldwijde bbp. Volgens de Oxfam-studie is dit een verdrievoudiging (4,4 procent in 2000).
Op de vraag aan Gabriela Bucher, uitvoerend directeur van Oxfam International, of er ook veel sprake is van filantropie, reageert ze dat rijke mensen die hun geld gebruiken om anderen te helpen, daarvoor best een compliment mogen krijgen. ‘Maar liefdadigheid mag geen compensatie zijn voor rijke mensen en bedrijven die geen eerlijk deel bijdragen in de vorm van belastingen, of hun arbeiders niet voorzien van een eerlijk loon’, voegt ze daaraan toe. ‘En het rechtvaardigt niet dat ze hun macht en connecties gebruiken om te lobbyen voor oneerlijke voordelen ten koste van anderen.’
Voeding, energie en farmacie
Uit het nieuwe onderzoek van Oxfam blijkt dat bedrijven in de sectoren energie, voeding en farmacie – vaak monopolies – recordwinsten hebben geboekt, terwijl de lonen van de werknemers vaak niet zijn gestegen.
Het vermogen van miljardairs uit de voedingsindustrie en de energie is de afgelopen twee jaar met 453 miljard dollar gestegen, wat overeenkomt met 1 miljard dollar per twee dagen, zegt Oxfam.
Vijf van de grootste energiebedrijven (BP, Shell, Total Energies, Exxon en Chevron) maken samen 2600 dollar winst per seconde.
Vijf van de grootste energiebedrijven (BP, Shell, Total Energies, Exxon en Chevron) maken samen 2600 dollar winst per seconde. De lijst met miljardairs kent verder ook 62 nieuwkomers uit de voedselindustrie. Uit de geneesmiddelenindustrie kwamen er volgens Oxfam veertig nieuwe miljardairs bij.
Daartegenover staan meer dan 736 miljoen mensen die volgens gegevens van de Verenigde Naties onder de internationale armoedegrens leven, op een totale wereldbevolking van ongeveer 7,8 miljard mensen. Ook is 87 procent van de inwoners van lage-inkomenslanden nog niet volledig gevaccineerd tegen COVID-19.
‘De extreem rijken en machtigen profiteren van pijn en lijden. Dit is gewetenloos’, zegt Bucher. ‘Sommigen zijn rijk geworden door miljarden mensen de toegang tot vaccins te ontzeggen, anderen door de stijgende voedsel- en energieprijzen uit te buiten. Ze betalen enorme bonussen en dividenden terwijl ze zo min mogelijk belasting betalen. Deze stijgende rijkdom en stijgende armoede zijn twee kanten van dezelfde medaille.’
Impact van corona op vrouwen
Een rapport van de Wereldbank van vorig jaar waarschuwde al dat extreme armoede voor het eerst in meer dan twee decennia weer zal toenemen. Verder berekende de instelling dat de impact van het coronavirus naar verwachting tot 115 miljoen meer mensen in armoede zou duwen.
Yasmeen Hassan, uitvoerend directeur bij Equality Now, zegt dat het Oxfam-rapport ook de discriminerende aard van economieën van landen blootlegt. ‘Zoals bij elke crisis hield Equality Now er rekening mee dat gender van invloed zou zijn op hoe individuen en gemeenschappen de pandemie ervaren, maar zelfs wij waren geschokt over hoe discriminatie op basis van geslacht is verergerd’, reageert ze.
Terwijl miljardairs – de overgrote meerderheid mannen – enorme winsten hebben kunnen opstrijken, zijn vrouwen over de hele wereld vervallen in armoede, zegt Hassan. Vrouwenarbeid is volgens haar nog steeds voor een groot deel ondergewaardeerd, onderbetaald en niet gecompenseerd.
‘Economische tegenslagen en ontoereikend beleid in het kader van de gezondheidscrisis hebben veel van de zwaarbevochten winsten die de afgelopen jaren voor vrouwen en meisjes waren behaald, weer tenietgedaan. We hebben een toename gezien van kindhuwelijken, seksuele uitbuiting, mensenhandel, huisbazen die seks eisen van hun vrouwelijke huurders die hun baan zijn kwijtgeraakt, huishoudelijk personeel dat binnen vastzit met respectloze werkgevers. Vrouwen en meisjes over de hele wereld hebben het zwaarst te lijden gehad onder deze pandemie’, aldus Hassan.
Feest in Davos
‘Miljardairs komen deze dagen naar Davos om er de ongelooflijke groei van hun fortuin te vieren. De pandemie, en nu de forse stijgingen van de voedsel- en energieprijzen, zijn eenvoudigweg een zegen voor hen geweest’, zegt Bucher van Oxfam. ‘Ondertussen zijn we na decennia van vooruitgang op het gebied van extreme armoede weer terug bij af en worden miljoenen mensen geconfronteerd met een onmogelijke stijging van de kosten in levensonderhoud.’
‘Dit is ongelijkheid met letterlijk de dood tot gevolg.’
De superrijken, zo stelt ze, hebben het systeem decennialang straffeloos gemanipuleerd en plukken daar nu de vruchten van. ‘Ze hebben een groot deel van de rijkdom van de wereld in beslag genomen via privatisering en monopolies, het niet voldoende naleven van arbeidsrechten en het doorsluizen van hun geld naar belastingparadijzen – allemaal met de medeplichtigheid van regeringen.’
‘Ondertussen slaan miljoenen anderen dagelijks maaltijden over, zetten de verwarming lager, lopen achter met de betaling van rekeningen en vragen zich af wat ze nog meer kunnen doen om te overleven. In heel Oost-Afrika sterft waarschijnlijk elke minuut iemand van de honger’, zegt Bucher. ‘Deze groteske ongelijkheid verbreekt de banden die ons als mensheid bij elkaar houden. Dit is ongelijkheid met letterlijk de dood tot gevolg.’
Aanbevelingen
In het rapport doet Oxfam enkele dringende aanbevelingen voor regeringen. Zo stelt de ngo voor om eenmalige solidariteitsbelastingen te heffen op de winsten die miljonairs hebben gemaakt op de pandemie. Zo heeft bijvoorbeeld Argentinië een eenmalige speciale heffing ingevoerd die de “miljonairsbelasting” wordt genoemd. En het land overweegt nu ook om een belasting op energiewinsten in te voeren, evenals een taks op niet-aangegeven activa in het buitenland.
Verder pleit Oxfam voor de invoering van permanente vermogensbelastingen om extreme rijkdom en monopoliemacht te beteugelen, evenals de buitensporige CO2-uitstoot van de superrijken. Een jaarlijkse vermogensbelasting voor miljonairs van 2 procent, en 5 procent voor miljardairs, zou 2520 miljard dollar per jaar kunnen opleveren – genoeg om 2,3 miljard mensen uit armoede te halen, genoeg vaccins voor de hele wereld te produceren en universele gezondheidszorg en sociale bescherming te bieden voor iedereen in een laag inkomensland of een laag middeninkomensland.