Crisis in Burundi doet kampen vollopen
Pablo Janssen
13 oktober 2015
De recente onrust in Burundi heeft op korte tijd een niet te onderschatten vluchtelingencrisis veroorzaakt. In Kigoma, Tanzania, heropent de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR een oud kamp dat nog dateert uit de periode vlak na de Burundese burgeroorlog. De Burundezen die ‘tijdelijk’ opgevangen werden in het Congolese vluchtelingenkamp Nyarugusu, zitten in een benarde toestand.
De bomen in het kamp van Nyarugusu geven koelte in het droogseizoen
Dat kamp is immers maar voorzien op zo’n 50.000 bewoners. Vandaag de dag wonen er zo’n 65.000 Congolezen en nu al iets meer dan 100.000 Burundezen.
Volgens de plaatselijke coördinatrice van Artsen Zonder Grenzen voorspelt die overbevolking in combinatie met het zich aankondigende regenseizoen weinig goeds: ‘Een kleine 30.000 van de huidige vluchtelingen bevindt zich in overstromingsgebied. Indien die situatie niet op tijd wordt opgelost, loert een humanitaire ramp om de hoek.’ Een mazelenepidemie, een opstoot van malaria of een nieuwe uitbraak van cholera zijn reële risico’s.
Het nieuwe kamp Nduta, zo’n twee uur ten Noorden van Nyarugusu, staat bovendien nog niet volledig op punt. Aangezien de oude Burundese vluchtelingenkampen rond Kigoma, Tanzania, alle drie ontbonden werden in de jaren na de Burundese vredesakkoorden, besloot UNHCR in samenwerking met de betrokken partijen de huidige vluchtelingen tijdelijk op te vangen in Nyarugusu, het Congolese vluchtelingenkamp nabij Kigoma.
Eeuwig president
Sinds Pierre Nkurunziza, Burundees President gedurende twee ambtstermijnen, zich in april opnieuw officieel kandidaat stelde voor de presidentsverkiezingen (die hij in juni ook zou winnen), is de sfeer in het land op zijn zachtst gezegd gespannen. Nkurunziza’s derde kandidatuur is namelijk in strijd met de Akkoorden van Arusha, die een einde maakten aan de burgeroorlog die Burundi gedurende twaalf jaar teisterde.
Algemene onrust, een mislukte coup en een gewelddadige houding vanwege politie en Imbonerakure (een door de partij aan de macht, de CNDD-FDD, bewapende jeugdmilitie) veroorzaakten een vluchtelingenstroom richting voornamelijk Tanzania, Rwanda, Oeganda, en de Democratische Republiek Congo.
Een watertap voor vluchtelingen in het kamp
Een groot deel van de Burundezen die voor de burgeroorlog op de vlucht sloegen, druppelden de afgelopen jaren terug het land in, hopend dat de nieuwe stabiliteit enigszins duurzaam zou zijn. Voor velen is een terugkeer naar de vluchtelingenkampen dan ook een moeilijke keuze.
De afgelopen maanden kozen vooral vrouwen en kinderen er voor Burundi te verlaten, terwijl veel mannen en ouderen de situatie afwachtten. Sinds begin oktober, mogelijks mede door het opflakkerende geweld in Bujumbura de laatste dagen, is er echter opnieuw een ongezien hoge toename van het aantal vluchtelingen.
Opeengepakt
In Kigoma ontmoeten we Pascal (nvdr. niet zijn echte naam), een twintigjarige Congolese vluchteling die al sinds vijf jaar in Nyarugusu woont. Hij verloor beide ouders tijdens een aanval van Congolese rebellen, en waagde zich aan de oversteek van het Tanganyikameer op zoek naar een veilige haven.
In principe is het niet toegelaten het kamp te verlaten zonder een officiële toestemming, maar Pascal glipte door de mazen van het net omdat hij naar eigen zeggen dringend nood had aan ademruimte. Hij vertelt dat de voedselrantsoenen in het kamp vaak niet volstaan, en dat er de laatste tijd spanningen zijn tussen Congolezen en Burundezen die zich ten opzichte van elkaar onterecht behandeld voelen.
Voetbal is voor vele jongeren, waaronder Pascal, een geliefd tijdverdrijf
Enkele dagen terug zijn de eerste Burundezen naar Nduta verhuisd, het kamp dat op 7 oktober opnieuw officieel heropend werd. Volgens Joyce Mends-Cole, verantwoordelijke voor de UNHCR in Tanzania, was het hoognodig de druk op Nyarugusu te verlagen. Tegelijk geeft zij toe dat er een groot tekort is aan personeel en middelen om de verhuis in goede banen te leiden. ‘Nduta, het nieuwe kamp, is niet eens volledig klaar om in gebruik genomen te worden’.
Uit het oog van de media
Intussen duurt de politiek volatiele situatie in Burundi voort. Volgens James Ndirangu, plaatselijk noodcöordinator van het International Rescue Committee, sijpelen ongeveer dagelijks officieuze berichten binnen over nieuwe doden in Burundi.
De geruchtenmolen over zich groeperende rebellen draait ondertussen op volle toeren en de diplomatieke relaties met buurland Rwanda bereikten deze week een dieptepunt. Het land staat mogelijk aan de rand van een nieuwe explosie van geweld. Helaas besteden de internationale media nog maar weinig aandacht aan de Burundese crisis en de daarbij horende vluchtelingenstroom.