De echte prijs van gekweekte zalm

“Sinds de start van zalmkwekerijen hebben we een ineenstorting meegemaakt van het zeeleven”, klaagt Bob Chamberlin, stamhoofd van de Kwicksutaineuk Ah-kwa-mish. “Ik kan enkel met meewarig toezien hoe dit kan blijven doorgaan”. In het territorium van de stam, in de Canadese provincie British Columbia, zijn twintig zalmkwekerijen actief.

Wetenschappelijke studies tonen een verband aan tussen de scherpe teloorgang van de wilde zalmbestanden in Canada en ziektes en parasieten die afkomstig zijn van de zalmkwekerijen. In Chili zijn het vooral ontsnapte exemplaren die het ecosysteem onderuit halen.

Een coalitie van actiegroepen uit Noorwegen, Canada, Chili, Schotland en Ierland wil eindelijk paal en perk stellen aan de misstanden. Die vormen een inbreuk op de United Nations code on Responsible Fisheries, zeggen ze. Ze hebben de VN formeel opgeroepen tot een moratorium op zalmkwekerijen.

De “schaduw” van een kwekerij

Het is geen geheim dat de aquacultuur van zalm een ramp vormt voor het ecosysteem en verre van duurzaam is. Er is ongeveer drie kilo wilde vis nodig om één kilo zalm te kweken.

Bovendien heeft elke kwekerij een “schaduw” op de bodem van de oceaan: een dikke laag uitwerpselen van de vissen die elk leven op de oceaanbodem onmogelijk maakt. “Die schaduw kan zich drie of vier kilometer ver uitstrekken, afhankelijk van de stroming”, zegt Wolfram Heise, directeur aan de Fundación Pumalin, een beschermingsinitiatief in Chili. “Het zuurstofniveau in het water rondom de kwekerijen is soms zo laag dat ze moeten verhuizen naar een nieuwe locatie”.

Intensieve teelt

In Chili kost een concessie voor een zalmkwekerij amper honderd dollar per jaar. Vooral Noorse kwekers hebben daar gretig gebruik van gemaakt. In minder dan vijftien jaar is Chili zo de grootste zalmproducent ter wereld geworden, met bijna zevenhonderd kwekerijen.

Bijna alle Atlantische zalm die hier gekweekt wordt, is bestemd voor Japanse, Noord-Amerikaanse en Europese markten. Maar de echte kosten van de zalmkwekerijen worden genegeerd door de industrie en de overheid, aldus Heise.

Net als in de intensieve veeteelt op land krijgen de vissen grote doses antibiotica en hormonen. Die volstonden echter niet om te voorkomen dat een virus vorig jaar de productie halveerde. De kwekerijen slaagden er niet in het virus in te dammen. Ze lieten de vervuiling en de lokale werknemers achter en verhuisden naar een nieuwe locatie, enkele honderden kilometers verder. Er zijn geen inheemse zalmen in Chili, maar volgens Heise vertonen andere vissoorten tekenen van hetzelfde virus. “Het zou me verbazen als het virus niet vroeg of laat een tol eist onder de andere vissoorten”, zegt hij.

Ramp voor inheemse soorten

In Canada is er wel inheemse zalm, en die heeft het zwaar te verduren van de kwekerijen. Uit studies in het gezaghebbende tijdschrift Science blijkt dat de wilde zalmbestanden erop achteruit gaan, en dat één wilde soort tegen 2011 uitgestorven zal zijn als gevolg van parasieten die ontstaan zijn in de zalmkwekerijen. “De kwekerijen zijn als een kanker die het lokale ecosysteem aanvreet”, zegt Alexandra Morton, een Canadese biologe. De wilde zalm speelt een cruciale rol in het Canadese ecosysteem. Na jaren in open zee keren de vissen terug naar hun geboorteplek om de sterven. Ze vormen er een belangrijke voedingsbodem voor de lokale roofdieren maar ook voor de bodem. “Natuurtoerisme in British Columbia is jaarlijks goed voor 1,6 miljard dollar per jaar”, zegt Morton. “De wilde zalm vormt daarvoor het fundament.” Een jaar geleden stelde de overheid van de Canadese provincie voor dat de industrie moest overschakelen naar gesloten systemen, maar die heeft daar heftig tegen geprotesteerd. “De Noorse bedrijven zijn ons territorium binnengedrongen en hebben ons twintig jaar weggehouden en afgeleid van de waarheid over hun impact op het milieu en ons volk”, zegt Bob Chamberlin. Hij voert al jarenlang actie voor de invoering van gesloten systemen.”