De reis van migranten en vluchtelingen: woestijn twee keer dodelijker dan zee

Het rapport van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) is stellig: nog steeds komen migranten terecht in ellendige situaties als ze op de vlucht slaan voor oorlog, vervolging of geweld in hun thuisland.

De organisaties keken gedurende drie jaar naar vluchtelingen die de Sahara-woestijn doorkruisen op weg naar de Middellandse Zee. Een eerste vaststelling is daarbij al dat het aantal doden onder vluchtelingen en migranten in de woestijn twee keer zo hoog is als de slachtoffers die de zee maakt. Ook de routes over land zijn dus bijzonder gevaarlijk, stellen de auteurs van het rapport. 

Diverse redenen

De redenen zijn divers. Enerzijds is er de verslechterende situatie in zowel de landen van herkomst als de gastlanden. Zo zijn er nieuwe conflicten in de Sahel en in Soedan, de verwoestende impact van klimaatverandering, en nieuwe noodsituaties in het oosten en de Hoorn van Afrika. 

Daarnaast is er de vaststelling dat racisme en xenofobie steeds meer vluchtelingen en migranten treffen in doorreis- en bestemmingslanden.

Verder meldt het verslag dat vluchtelingen en migranten steeds vaker gebieden doorkruisen waar groepen van opstandelingen of milities actief zijn en waar mensenhandel, ontvoering voor losgeld, dwangarbeid en seksuele uitbuiting schering en inslag zijn. 

Bovendien verschuiven sommige smokkelroutes naar meer afgelegen gebieden om grenscontroles te omzeilen, wat mensen die onderweg zijn en deze routes kruisen, ook aan gevaren blootstelt.

Dwangarbeid, geweld en ontvoering

Uit de getuigenissen over geweld blijkt dat er sprake is geweest van marteling, willekeurige opsluiting, doodslag, ontvoering, seksueel geweld en uitbuiting, dwangarbeid, orgaanverwijdering en collectieve uitzetting.

Meestal blijken deze misstanden te worden begaan door criminele bendes maar er is ook sprake van geweld door politie, militairen, immigratieambtenaren en grenswachten.

Volgens de rapportschrijvers zijn er enorme hiaten in de bescherming en de hulpverlening langs de centrale mediterrane route. Verder leiden ontoereikende financiering en slechte humanitaire toegang tot gebrekkige steun, zelfs als daarin is voorzien door organisaties zoals UNHCR, IOM en andere partners langs de grote migratieroutes.

De organisaties roepen op om meer beschermingsmaatregelen mogelijk te maken en actie te ondernemen om de onderliggende oorzaken van irreguliere migratie aan te pakken. Ze denken daarbij onder meer aan meer inspanningen op vlak van vredesopbouw, respect voor mensenrechten, goed bestuur en dringende antwoorden op de uitdagingen van de klimaatverandering, zowel in de landen van herkomst, asiel, doorreis en bestemming.