Deelstaatpolitiek in teken van kastestrijd
Ranjit Devraj
09 mei 2002
Uttar Pradesh heeft sinds deze week een nieuwe
premier. Mayawati Kumari, een vrouw uit kaste der 'onaanraakbaren', gaat
India's meest bevolkte deelstaat leiden. Haar benoeming is niet evident,
want Uttar Pradesh is de bakermat van het conservatieve hindoeïsme.
Mayawatis benoeming is dan ook het resultaat van een geforceerd politiek
compromis: een coalitie tussen de BSP, de partij van de dalit-kaste en de
rechtse, elitaire pro-Hindupartij BJP. De samenwerking is politiek
opportunisme pur sang, geeft Mayawati toe, maar de laagste kaste heeft dan
ook niets te verliezen.
Tot aan de verkiezingen in februari leek de deelstaatregering in Uttar
Pradesh maar over één punt te debatteren: de bouw van een tempel voor de
oppergod Ram in Ayodhya, op de plaats waar tot voor een paar jaar een
16de-eeuwse moskee had gestaan. De tempelkwestie was de eerste prioriteit
van de pro-hindupartij BJP, die tot februari mee aan de macht was in Uttar
Pradesh. Maar de hindoeïstische oppergod kon niet verhinderen dat de BJP
onderuit ging in de verkiezingen. De partijen die triomfeerden waren de
Samajwadi (socialistische) Partij (SP), die de belangen verdedigt van de
boeren en de middenklasse, en de Bahujan Samaj Partij (BSP) - letterlijk de
Partij van Iedereen - de belangbehartiger van de dalits, de allerlaagste
kaste in de traditionele hindoeïstische hiërarchie.
Noch de nederlaag van de BJP noch de overwinning van de SP en de BJP was
echter groot genoeg om de vorming een meerderheidsregering mogelijk te
maken. Na twee maanden onderhandelen kwam er een oplossing uit de bus: de
BJP stelde voor om de macht te delen met Mayawatis BSP. De BSP geeft toe dat
een opportunistische zet doet om de SP - nu de grootste partij - buitenspel
te zetten.
De opportunistische alliantie werd gesmeed onder druk van het bloedbad in de
deelstaat Gujarat. De minderheidsregering van de BJP, onder leiding van
Vajpayee, had de 14 BSP-stemmen in het parlement in New Delhi nodig om een
vertrouwensstemming te overleven. Mayawati verkocht die stemmen in ruil voor
het premierschap van Uttar Pradesh. De assertieve leidster van de
onaanraakbaren kon haar eisen stellen: 13 ministerposten gingen naar de BSP,
negen naar de BJP en twee naar de kleinere Lok Dal partij. De nieuwe premier
komt openlijk uit voor haar opportunisme: Onze agenda is duidelijk: de
belangen van de dalits promoten. Het kan ons weinig schelen hoe we dat doel
bereiken.
Het is overigens de derde keer dat de hoogste en de laagste sociale klassen
de krachten bundelen in Uttar Pradesh om de sterke middenklasse,
vertegenwoordigd door de SP, van de macht te houden. Mayawati was in 1995 en
1997 al tweemaal premier. Het duivelspact tussen de BSP en de BJP hield toen
respectievelijk vier en zes maanden stand.
De ‘emancipatie’ van de dalits beperkte zich toen tot het kortstondig
bezetten van sleutelposten in de administratie. Dalit-intellectuelen als
Chandrabhan Parsed vinden dat Mayawati tijdens haar vorige ambtstermijnen
enkel symbolische overwinningen heeft geboekt. De bouw van een park ter ere
van B R Ambedkar, een vrijheidsstrijder onder het Britse imperialistische en
de architect van de anti-discriminatiewetten, was één van de voornaamste
verwezenlijkingen van Mayawati.
Volgens de Indiase grondwet is discriminatie op basis van kaste verboden. De
laagste kaste heeft een gegarandeerde vertegenwoordiging in het parlement en
ook in de administratie is volgens de letter van de wet sprake van positieve
discriminatie. De praktijk toont echter een heel ander beeld. Sinds de
opkomst van de BJP en de heropleving van het hindoeïstische conservatisme in
India worden de dalits vernederd en misbruikt als nooit tevoren.
Op de Wereldconferentie over Racisme in Durban in september 2001 noemde
Human Rights Watch, de kastediscriminatie een vorm van verdoken apartheid
die meer da 250 miljoen mensen in Zuid-Azië marginaliseert. Het
Wereldhindoeforum (VHP), een fundamentalistische organisatie die nauw
verwant is met de BJP, is een rabiaat voorstander van het kastestelsel.
Mayawati gelooft dat haar regering deze keer het verschil zal kunnen maken
voor de dalits. Maar eerst moet Mayawati het vertrouwen krijgen van het
deelstaatparlement. Het is nog niet zeker dat ze een meerderheid van de
vertegenwoordigers achter zich krijgt.