‘Mars voor de Bossen’ trekt aandacht na moord op twee boswachters
Duizenden Roemenen betogen tegen illegale houtkap en de verdwijning van oerbossen
Op zondag 3 november stapten duizenden mensen door het centrum van de Roemeense hoofdstad Boekarest om te protesteren tegen de illegale houtkap in hun land. Ze willen ook dat de Roemeense regering een halt toeroept aan de verdwijning van de laatste oerbossen van Europa, en dat de verantwoordelijken voor de moord op twee boswachters bestraft worden.
Mars voor de Bossen in de Roemeense hoofdstad Boekarest op 4 november 2019.
© Xander Stockmans
Op zondag 3 november kwamen in vijftien grote steden in Roemenië bijna tienduizend mensen op straat. Ook de Roemeense diaspora in Londen, Brussel, Zürich en Madrid liet van zich horen.
In het centrum van de hoofdstad Boekarest stapten ongeveer vijfduizend mensen tot aan het ministerie voor Water en Bossen. Ze protesteerden tegen de grootschalige illegale houtkap. Ze eisten ook dat de Roemeense regering een halt toeroept aan de verdwijning van de laatste oerbossen van Europa, en dat de verantwoordelijken voor de recente moorden op twee boswachters bestraft worden. De organisatoren van de Mars voor de Bossen hekelden deze ‘moorden in maffiastijl’.
‘Allen voor de bossen’ en ‘Bossen kunnen niet stemmen, jij wel’
© Xander Stockmans
Veel Roemenen werden gealarmeerd door recente onthullingen dat het volume van illegaal gekapt hout twee keer groter is dan de officiële cijfers van legaal gekapt hout die de regering naar de Europese Unie stuurde. De illegale houtkap in Roemenië is veranderd in een maffia die er niet voor terugschrikt om obstakels te elimineren.
‘Dit is een spontaan burgerprotest’, zegt Gabriel Paun, directeur van de Roemeense milieuorganisatie Agent Green.
Agent Green-dicrecteur Gabriel Paun geeft een toespraak tijdens de Mars voor de Bossen in de Roemeense hoofdstad Boekarest op 4 november 2019.
© Xander Stockmans
‘Wij documenteren de illegale houtkap en de verdwijning van onze oerbossen al jarenlang. Maar na de moord op de twee boswachters en de onthullingen over de illegale houtkap kregen we steeds meer berichten van gewone mensen die hun stem willen laten horen.’
‘Daarom lanceerden we samen met Greenpeace Roemenië een oproep tot protest. We hebben er genoeg van. De regering moet onmiddellijk aan het werk. Het maakt ons niet uit wie de macht heeft. We eisen dezelfde dingen van de nieuwe regering als van de vorige.’
Mars voor de Bossen in de Roemeense hoofdstad Boekarest op 4 november 2019.
© Xander Stockmans
Een paar weken geleden viel de regering van de sociaaldemocratische PSD. Op dit moment probeert de conservatief-liberale partij van de Roemeense president Klaus Iohannis een nieuwe regering te vormen.
‘We hebben er genoeg van. De regering moet onmiddellijk aan het werk.’
Ze krijgt de minderheidssteun van burgerpartij Red Roemenië-Unie die in coalitie met de partij van de voormalige premier Dacian Cioloș 22 procent haalde bij de Europese parlementsverkiezingen in mei. Vanuit het niets werden zij even groot als de sociaaldemocraten, die tien procent verloren.
De Red Roemenië-Unie is de enige partij die de bescherming van de oerbossen hoog op de agenda heeft staan. Voor de parlementaire hoorzitting op 29 oktober 2019 dwong de partij kandidaat-minister Costel Alexe om prioriteit te geven aan een reeks maatregelen. Ze dreigden ermee hun steun in te trekken als hij dat niet zou doen.
‘Acht voetbalvelden per uur’
© Xander Stockmans
Ze publiceerden deze maatregelen op Facebook: het monitoringsysteem verbeteren om de oorsprong van hout te traceren, noodfinanciering toekennen aan de Nationale Bosinventaris om een beter zicht te krijgen op de illegale houtkap, extra middelen voorzien voor de bestrijding van illegale houtkap, 10.000 hectare extra oerbossen in de Nationale Catalogus van Roemeense Oerbossen opnemen, en het beheer van het Nationaal Park Semenic weghalen bij het overheidsagentschap Romsilva (en een publiek debat om hetzelfde te doen met alle andere nationale parken).
Activisten van Agent Green vinden deze maatregelen ‘een begin, maar ruim onvoldoende’. Een recente gezaghebbende wetenschappelijke studie toont immers aan dat Roemenië nog steeds 526.000 hectare mogelijke oerbossen bezit. ‘Amper 10.000 hectare extra opnemen in de Nationale Catalogus is een grap’, klinkt het.
Greenpeace Roemenië eist camera’s aan houtkapwegen en houtopslagplaatsen waar bedrijven gekapt hout kopen. Ze eisen ook een GPS-tracking systeem, zodat de route van elke vrachtwagen getraceerd kan worden.
© Xander Stockmans
‘Romsilva! Dieven!’, riepen de demonstranten in Boekarest. Romsilva is het overheidsagentschap dat zowel de Roemeense bossen voor commerciële houtkap beheert als de oerbossen in de nationale parken en de natuurreservaten beschermt tégen die houtkap.
Er gaan dan ook steeds meer stemmen op om een einde te maken aan dit belangenconflict.
Ook Greenpeace Roemenië denkt dat dit een deel van de oplossing is. ‘De nieuwe minister kan de nationale parken en natuurreservaten onder het beheer van Romsilva weghalen’, zegt directeur Valentin Salageanu.
20.000.000 kubieke meter hout per jaar verdwijnt zonder documenten
© Xander Stockmans
‘Op papier hebben we een Dienst Beschermde Gebieden onder het ministerie van Milieu. Maar de regering gebruikt deze nieuwe dienst eerder als een instrument om ngo’s uit die beschermde gebieden weg te krijgen, dan als een echte bescherming van oerbossen tegen de commerciële houtkap. De dienst heeft onvoldoende personeel, expertise en budget. Ze staat machteloos tegen gigant Romsilva.’
‘De Roemeense regering stuurde foute cijfers naar de Europese Unie om te tonen dat alles in orde is onder de Europese Houtverordening’, zegt Salageanu nog.
In december 2018 publiceerden verschillende ngo’s cijfers waaruit blijkt dat het volume illegaal gekapt hout twee keer groter is dan de officiële cijfers die de regering naar de Europese Unie stuurde. Een paar dagen geleden publiceerde de Roemeense onderzoekssite RISE Project de officiële, achtergehouden documenten waaruit dit effectief blijkt.
Mars voor de Bossen in de Roemeense hoofdstad Boekarest op 4 november 2019.
© Xander Stockmans
‘Het werkelijke jaarlijkse volume dat de afgelopen tien jaar uit onze bossen verdween, bedraagt 38,6 miljoen kubieke meter’, schrijft RISE Project. ‘Dat is twee keer meer dan in officiële rapporten staat. Elk jaar, gedurende de afgelopen tien jaar, werd een bos twee keer zo groot als Boekarest illegaal gekapt.’
‘De Roemeense regering stuurde foute cijfers naar de Europese Unie om te tonen dat alles in orde is.’
‘Het cijfer werd achtergehouden, maar RISE verkreeg de documenten die werden opgesteld door de Nationale Bosinventaris. Europese wetgeving verplicht Roemenië om die documenten op te stellen. De vorige minister van Bossen en Water verzuimde om een halt toe te roepen aan de illegale houtkap. Meer nog, hij begon maatregelen te nemen om de informatie in de doofpot te steken, waardoor een nationale ramp werd veroorzaakt.’
Het officiële Roemeense Directoraat voor Onderzoek van Georganiseerde Misdaad en Terrorisme (DIICOT) onderzoekt de zaak.
‘Bescherm de longen van Roemenië’
© Xander Stockmans
Vernietiging van Europa’s erfgoed
De demonstranten eisen een onmiddellijke stop van de illegale houtkap, en de modernisering en invoering van strikte controle-instrumenten in het zogenaamde Automatische Houtvolgsysteem.
Dat is het monitoringsysteem dat de oorsprong van gekapt hout kan traceren. ‘Als dit volgsysteem goed werkt, kan het essentiële informatie van op houtkapsites bevatten: wat wordt gekapt, waar wordt het gekapt, waar gaat het hout heen, wie slaat het op, wie brengt het op de markt’, schrijven de organisatoren van het protest.
Naast een einde aan de illegale houtkap, willen ze ook een daadwerkelijke bescherming van oerbossen, die in Roemenië ook legaal gekapt worden.
‘Als het zo verder gaat, heeft Roemenië binnenkort geen oerbossen en natuurlijk erfgoed meer’, klinkt het. ‘Wij hebben de grootste oerbossen van de Europese Unie. Zeldzame diersoorten noemen deze bossen nog altijd hun thuis. Zij zullen verdwijnen als de kortzichtige belangen en het winstbejag hun gang kunnen gaan.’
‘Voorhistorische bossen vallen ten prooi aan illegale houtkap en onverantwoordelijk bosbeheer. De Roemeense overheid is medeplichtig aan deze vernietiging van Europa’s erfgoed. Haar rol is om dit erfgoed te beschermen.’
‘Deze bossen mogen niet langer beschouwd worden als een bron van snelle verrijking, maar als wat ze zijn: de longen van Europa, de laatste toevluchtsoorden van wild in Europa.’
© Xander Stockmans
Valentin Salageanu: ‘De criteria om bossen als oerbos te laten opnemen in de Nationale Catalogus zijn bureaucratisch, extreem strikt en waanzinnig. Ze wijzen hele oerbossen af, omdat er ergens in een deel van dat grote bos aan een absurd criterium niet is voldaan. De grenzen van de oerbossen worden niet bepaald volgens ecosystemen, maar volgens economisch beheer. Ze doen alles om de dingen in hun voordeel te laten werken.’
‘Je ziet bijvoorbeeld zogenaamde “voortschrijdende houtkap”, die normaal gepaard gaat met herbebossing, maar het resultaat is kaalkap. Je ziet industriële houtkap in bufferzones van oerbossen die UNESCO-werelderfgoed zijn.’
© Xander Stockmans
‘De overregulering bevat een oneindig doolhof van achterpoortjes die goud waard zijn voor diegenen die willen profiteren. De Roemeense staat is een zwakke staat. Ze is niet in staat om krachtdadig op te treden. Ze wordt het instrument van allerlei criminele groepen en machtige belangengroepen die in het duister opereren. Daarom is de bureaucratie complex, en vol conflicterende regeltjes die moeilijk af te dwingen zijn.’
‘Wij hebben de macht om aan de alarmbel te trekken.’
De organisatoren noemen de aftredende minister incompetent en medeplichtig. ‘Hij stelde de modernisering van het monitoringsysteem regelmatig uit en ondertussen ging de vernietiging verder. Hij is medeplichtig.’
Ze stellen nu hun hoop in de nieuwe minister van de liberalen. ‘Wij hebben de macht om aan de alarmbel te trekken, de regering heeft de macht om de illegale houtkap te stoppen en elke houtkap in oerbossen te verbieden’, zegt Gabriel Paun van Agent Green.
Beelden: Xander Stockmans
De afgelopen twee weken bezocht MO* vier nationale parken en natuurreservaten met bedreigde oerbossen in Roemenië, waaronder UNESCO-werelderfgoed. We spraken met een boswachter die een moordpoging overleefde. Hij getuigde over hoe de houtmaffia te werk gaat. Met wetenschappers die onderzoek doen om oerbossen te laten beschermen, gingen we op het terrein om schokkende dronebeelden te maken. In nationale parken waar houtkap aan de gang was, spraken we met arbeiders. En we bezochten de houtindustrie van het Oostenrijkse Schweighofer, een van de grootste afnemers van Roemeens hout. We vroegen om een reactie van het bevoegde overheidsagentschap Romsilva. Het onderzoek verschijnt vanaf december in MO* magazine en op MO.be.