Een van de grootste walvissoorten op sterven na dood

Veel walvissen raken vaak en langdurig verstrikt in visnetten wat hun lichaamsgrootte doet afnemen.

Florida Fish and Wildlife Conservation Commission (CC BY-NC-ND 2.0)

Vorig jaar waren er volgens de laatste schattingen nog maar 340 exemplaren van de walvissoort Eubalaena glacialis in leven. Dat is een afname van 2,3% ten opzichte van 2020, toen de populatie ongeveer 348 bedroeg. Deze schatting staat ook in schril contrast met de berekening van ongeveer 483 exemplaren in 2010.

‘Met deze nieuwe populatieschatting is het aantal van de soort opnieuw gezakt tot wat het was rond 2001’, zegt Philip Hamilton, wetenschapper bij het New England Aquarium en lid van het North Atlantic Right Whale Consortium. Dat is een groep experts die zich inzet voor de bescherming van de noordkaper.

‘Er moeten manieren zijn om mens en zeewezens naast elkaar te laten bestaan.’

In de 10 jaar na het dieptepunt van 2001 was de populatie nochtans ‘met 150 walvissen toegenomen’, volgens Hamilton. ‘Dat toont aan dat deze soort kan herstellen als we stoppen ze te verwonden en te doden’, zegt de ervaren bioloog.

Minder geboortes

De wetenschappers maken zich ook steeds meer zorgen over de daling van het geboortecijfer. Vorig jaar werden nog 18 kalveren geboren, dit jaar zijn er dat maar 15, waaronder een dier dat gestorven is en een andere waarvan hetzelfde vermoed wordt omdat de moeder verschillende keren verstrikt is geraakt in vistouwen.

Onderzoekers hebben dit jaar ook geen noordkapers geteld die voor de eerste keer moeder werden. Dat bevestigt de bevindingen van een recent onderzoek, dat suggereerde dat minder vrouwtjes van de noordkapers zich kunnen voortplanten. In het begin van de jaren 2000 was het gemiddelde aantal kalveren dat elk jaar werd geboren 24.

Ander onderzoek heeft aangetoond dat de dieren in lichaamsgrootte afnemen. Dat is mogelijk een gevolg van het feit dat veel exemplaren vaak en langdurig verstrikt raken in visnetten en ander vistuig. Kleinere vrouwtjes hebben op hun beurt de neiging om minder kalveren te produceren.

Deskundigen wijzen er echter op dat er dit jaar geen geregistreerde sterftegevallen zijn van volwassen exemplaren (met uitzondering van het kalf). Wel waren er dit jaar ongeveer 10 geregistreerde gevallen van walvissen die verstrikt raken in vistuig en één aanvaring met een zeeschip.

Vertekend beeld

‘Er is waarschijnlijk te veel aandacht geweest voor het feit dat er in 2022 geen sterfte van de noordkaper is vastgesteld, wat op zich een goede zaak is’, zegt Scott Kraus. Hij is wetenschapper en voorzitter van het New England Aquarium.

‘Er is veel werk gestoken in het behoud van deze walvissen, maar de harde waarheid is dat het niet volstaat.’

‘Hoewel we hier voorzichtig optimistisch over kunnen zijn, weten we dat slechts een derde van de sterfgevallen van de walvis wordt waargenomen. Dus is het waarschijnlijk dat er dit jaar wel enkele walvissen zijn gestorven die niet zijn waargenomen. Bovendien zien we nog steeds onhoudbare aantallen van door mensen veroorzaakte verwondingen aan walvissen. Er is veel werk gestoken in het behoud van deze walvissen, maar de harde waarheid is dat het niet volstaat.’

Nu de populatie van de noordkaper blijft afnemen, zoeken natuurbeschermers, wetenschappers en overheden naar manieren om deze oceaanreuzen te beschermen. In het engels worden ze right whales genoemd, omdat ze ooit het belangrijkste doelwit waren voor walvisjagers.

Pogingen om de soort in stand te houden omvatten onder meer visserijbeperkingen, snelheidsbeperkingen voor schepen in bepaalde delen van de Noord-Atlantische Oceaan. Ook stappen richting netloos vissen of preciezer vistuig zou de sterfte van de noordkaper kunnen verminderen. Experts zeggen echter dat de Amerikaanse en Canadese overheden meer moeten doen om de soort tegen uitsterven te beschermen.

‘Nog een jaar dat de populatie dermate afneemt is verwoestend voor de ernstig bedreigde noordkaper’, zegt Kim Elmslie, beleidsmedewerker bij Oceana Canada. ‘We moeten prioriteit geven aan het behoud van de soort voordat het te laat is. Er moeten manieren zijn om mens en zeewezens naast elkaar te laten bestaan.’

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Mongabay