Eerste Europese burgerinitiatief eist toegang tot water
Joke D'Hooghe
20 februari 2014
'Water en sanitaire voorzieningen zijn een mensenrecht! Water is een publiek goed, geen handelswaar!' Het is de titel van het verzoekschrift waarvan de organisatoren van "Right2Water" begin deze week werden gehoord door het Europese Parlement. Het burgerinitiatief wil van de toegang tot water een mensenrecht maken, en zo een wettelijke basis voor het verbod op liberalisering van watervoorraden en –voorzieningen verkrijgen. De mogelijkheid voor zo'n initiatief bestaat al bijna twee jaar maar met deze petitie is de organisatie de eerste die hier gebruik van maakt.
De publieke hoorzitting over het burgerinitiatief is de eerste in zijn soort. Ze had als doel een dialoog te creëren tussen de afgevaardigden van verschillende Europese commissies, het Europese Parlement en de initiatiefnemers.
Het initiatief kreeg in België meer dan veertigduizend handtekeningen. In totaal ondertekenden bijna twee miljoen Europese burgers uit meer dan zeven lidstaten de petitie. ‘We hebben op de gestelde tijd bijna het dubbele aantal handtekeningen binnengehaald van wat als doel vooropgesteld was. We zijn aangenaam verrast en voelen ons sterk gesteund door de burgers van de Europese Unie,’ aldus Peter de Paepe, contactpersoon voor het initiatief bij het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) voor openbare diensten.
De officiële indiening van de petitie in december gaf de Commissie nog drie maanden de tijd om burgers te informeren over eventuele stappen.
‘Na de hoorzitting van de Europese Commissie en het Europees Parlement, krijgt de Commissie uitstel tot 20 maart om ons mee te delen of onze amendementen in rekening worden genomen of niet. Als ze worden aanvaard, worden ze toegepast in de regelgeving van elke lidstaat. Als de Commissie beslist om de amendementen niet op te nemen, en dus de wil van alle burgers die deze petitie hebben ondertekend ontkent, zullen wij andere manieren zoeken om deze strijd te leveren,’ zegt Xavier Lorent, contactpersoon van het initiatief bij het CSC, de franstalige tegenhanger van het ACV.
Europa’s burgermaatschappij
De watersector onderging als een van de eerste milieusectoren een beleidshervorming. Naast waterschaarste en droogte in het zuiden en in afgelegen gebieden, gaat een vijfde van al het Europese water immers verloren als gevolg van inefficiëntie.
‘In België is in de rijkste gemeente van het land (Sint-Martens-Latem) slechts 65 procent van de woningen in de mogelijkheid voor een aansluiting op een rioleringsnet. Je moet eens nagaan hoeveel woningen in België en Europa niet aansluitbaar zijn op het waterleidingnet en zich moeten behelpen met putwater, dat bezoedeld is hetzij door chemicaliën, nitraten of afvalwater dat insijpelt in de ondergrond. Dit bedreigt de volksgezondheid, want zowel hepatitis A als bloederige diarree zijn hiervan het gevolg,’ duidt De Paepe.
De Europese Federatie van ambtenarenvakbonden (EPSU) die initiatiefnemer is van het Right2Water-project, wil via de petitie de politieke druk dan ook verhogen. Volgens de federatie hebben meer dan veertig miljoen mensen in Europa geen goede watervoorziening.
‘Uiteraard is het Europees burgerinitiatief verre van een wondermiddel, maar dit is het enige wettelijke mechanisme dat momenteel bestaat voor het Europese participatieve burgerschap. Het geeft wel de kans om het belang aan te tonen van inspraak van burgers bij de besluitvorming op Europees niveau,’ zegt Lorent.
Geen geld, geen water
Naast het verankeren van water als mensenrecht, moet ook werk gemaakt worden van twee aansluitende doelstellingen. Zo mogen de watervoorziening en het beheer van de voorraden niet aan interne marktregels worden onderworpen.
Via het liberaliseren van de voorzieningen door de Europese Commissie zullen minderbedeelden nog steeds slechte dienstverlening krijgen. De overheid is echter verplicht om die aan alle mensen te leveren.
‘Voor België is het onderwerp nog belangrijker, omdat de sector verouderd is en gemoderniseerd wordt in overeenstemming met de voorschriften van de Europese Kaderrichtlijn over water. In deze context is de verleiding om te privatiseren of bepaalde onderdelen uit te besteden, groter. Door het bezuinigingsbeleid dat overheden doorvoeren in publieke bevoegdheden, stijgt deze trend. Terugvallen op de particuliere sector om de klus te klaren zal zorgen voor een vermindering van personeelskosten. Maar dit zal uiteindelijk te voelen zijn in de kostprijs van water: onderaanneming is altijd duurder dan wanneer dezelfde dienst wordt geleverd door de publieke sector,’ vertelt Lorent.
Volgens de petitie kan de Europese Unie ook meer dan 800 miljoen benadeelde personen in andere werelddelen laten genieten van dit mensenrecht, door zich in te zetten voor een universele toegang tot water en sanitaire voorzieningen. Het recht op water wordt al erkend door de Verenigde Naties.