Eerste stap naar verzoening in Mali

Dinsdag 18 juni kwam er een doorbraak in maandenlange onderhandelingen in Burkina Faso tussen de Malinese regering en de Toearegrebellen. Het akkoord is een eerste uitweg uit het conflict en de politieke crisis die al 18 maanden duurt.

Wat vooraf ging

In januari 2012 werden regeringstroepen in het noorden van Mali aangevallen door de Toearegbeweging ‘Mouvement National pour la Libération de l’Azawad’ (MNLA). In maart pleegde het leger een militaire staatsgreep en de Toearegrebellen verklaarden op 6 april 2012 de onafhankelijkheid van de staat Azawad, het noorden van Mali. Als reactie hierop duidden de Afrikaanse regeringsleiders van de regionele organisatie Economic Community of West African States (ECOWAS) een bemiddelaar aan. Dioncounda Traoré werd de nieuwe interim-president.

Resolutie 2085 in december 2012 van de VN Veiligheidsraad voorzag in troepen om het Malinese leger meer capaciteit te geven. In januari 2013 verslechterde de veiligheidssituatie doordat islamitische groeperingen, Ansar Dine en Mujao, met steun van Al-Qaida naar het zuiden oprukten. Hierdoor verloren de Toeareg territorium. Frankrijk reageerde met een militaire interventie.

Sindsdien willen de Toearegrebellen met de overheid te onderhandelen over een andere vorm van autonomie. Het heterogene karakter van de Toearegbewegingen bemoeilijkt het onderhandelingsproces. Dinsdag werd dan toch een akkoord van 25 artikels overeengekomen, ondertekend door de Malinese overheid, de MNLA en de Hoge Raad voor de Eenheid van Azawad (HCUA), de tweede belangrijkste Toearegbeweging

‘Deze wapenstilstand is een significante stap vooruit de terugkeer van de stabiliteit in Mali’, zegt VN gezant voor de Sahel Romano Prodi.

Het akkoord

Het voorlopige akkoord volgt het logische stappenplan van een post-conflict situatie. Om duurzame vrede in Mali te creëren, wordt allereerst onmiddellijk elke vorm van geweld stopgezet. Vervolgens keert een deel van het Malinese leger terug naar het noorden van Mali, met als grote stad Kidal. Deze regio wordt momenteel nog gedeeltelijk door de rebellen gecontroleerd.

Tegelijkertijd worden de Toearegrebellen in kampen gelegerd onder het beheer van de VN vredesmissie MINUSMA (Multidimensional Integrated Stabilization Mission in Mali). Deze missie gaat van start in juli. Pas hierna worden ze ontwapend, met steun van Franse troepen. De enkele kritieken die geformuleerd worden gaan net hierover. Terwijl sommigen van mening zijn dat het leger zonder voorwaarden naar het noorden moet kunnen terugkeren, was een van de eisen van de Toeareg dat dit niet tegelijk met hun ontwapening zou gebeuren.

Verkiezingen op 28 juli

De VN vredesmissie zal bijdragen aan de nationale politieke dialoog en het electorale proces. De autoriteit van de overheid moet hersteld worden en Mali heeft nood aan humanitaire hulpverlening. Er is ook onzekerheid over de terugkomst van de vele vluchtelingen.

De volgende stap is het uitschrijven van verkiezingen. Op 28 juli kiezen de Malinezen een nieuwe president die het gedesintegreerde land weer moet samenbrengen. Hierbij wordt een overgangsregering gekozen, met een mandaat van 60 dagen. Hierna is de taak van deze regering het overeenkomen van een definitieve regeling met de Toeareg. Hierdoor is Kidal en het noorden van Mali een belangrijke electorale inzet en een bijkomende kwestie die aan de presidentskandidaten zal worden voorgelegd.

De kwesties die tijdens de verdere onderhandelingen besproken zullen worden, zijn het politieke en juridische statuut van Noord-Mali, een mogelijke decentralisering en de ontwikkeling van de regio. Door de verscheidenheid aan etniciteiten, stammen, geschiedenissen en culturen is er een duurzame vrede nodig op basis van een zo groot mogelijke consensus.

Frankrijk spoort Mali aan zich aan de vooropgestelde datum te houden.