Egypte duldt geen bemoeienis op gebied van mensenrechten

Lilian Wagdy / Flickr (CC BY 2.0)

De Egyptische politie heeft vorige week drie medewerkers, waaronder de directeur van een lokale mensenrechten-ngo gearresteerd, kort na een bijeenkomst van diplomaten van Europese landen met deze organisatie. De arrestaties betekenen een nieuwe klap voor mensenrechtenorganisaties in Egypte.

Het Egyptische Initiatief voor Persoonlijke Rechten (EIPR) doet onderzoek naar en rapporteert over de mensenrechtensituatie in Egypte, en is een van de weinige nog onafhankelijk opererende ngo’s op dit gebied in Egypte. Een recent verschenen rapport van EIPR bekritiseerde de brede toepassing van de doodstraf in Egypte.

Serie arrestaties

Vorige week zondag viel de politie het huis binnen van Mohamed Bashir, de administratief manager van EIPR, en arresteerde hem op grond van het ondermijnen van de nationale veiligheid, verspreiden van onwaarheden en deelname aan een terroristische organisatie.

Drie dagen later werd Karim Ennarah, hoofd van de afdeling strafrecht van EIPR, aangehouden tijdens een vakantie aan de kust. 24 uur lang was hij spoorloos, op donderdag kwam hij voor en kreeg hij 15 dagen voorarrest opgelegd op grond van dezelfde beschuldigingen. Afgelopen donderdag kwam daar een derde arrestatie bij. Gasser Abdel-Razik, de directeur van EIPR, werd vanuit zijn huis in Caïro opgepakt. Ook hij zit 15 dagen in voorarrest.

Bijeenkomst met diplomaten

De arrestaties komen twee weken na een bijeenkomst op het kantoor van EIPR in Caïro met ambassadeurs van een aantal Europese landen, waaronder België en Nederland, en afgevaardigden van de EU en Canada. De diplomaten wilden zich laten informeren over het werk van EIPR en de mensenrechtensituatie in Egypte in het algemeen.

Volgens Hossam Bahgat, plaatsvervangend hoofd van EIPR, houden de arrestaties direct verband met deze bijeenkomst. ‘Onze advocaten hebben ons verteld dat alle drie [de gearresteerden] zijn ondervraagd over de bijeenkomst’, zegt hij. ‘De geheime dienst wilde weten wie er aanwezig waren en wat er werd besproken.’

Bahgat ziet de arrestaties dan ook als een duidelijk signaal van Egypte aan andere landen om zich niet te bemoeien met de mensenrechtensituatie in het land. Toch hoopt hij dat landen zich uitspreken. ‘Onze directeur zit in de gevangenis, dit is de hoogste escalatie, we hebben zoveel mogelijk actie nodig om verdere arrestaties te voorkomen.’

Buitenland houdt zich stil

Maar van de landen aanwezig op de bijeenkomst hebben tot dusver alleen Frankrijk, Noorwegen en Zweden zich publiekelijk uitgesproken. Frankrijk sprak in een verklaring op dinsdag haar ‘diepe bezorgdheid’ uit over de arrestatie van Bashir, en zei dat het een ‘openhartige en veeleisende dialoog’ met Egypte op het gebied van mensenrechten onderhoudt.

In het afgelopen jaar alleen zijn tientallen advocaten, journalisten, activisten en ngo-medewerkers gearresteerd.

Het woordvoerder van het Egyptische ministerie van Buitenlandse Zaken reageerde vrijwel direct. Hij noemde de Franse verklaring een ‘inmenging in interne aangelegenheden’ en een teken van gebrek aan ‘respect voor de Egyptische wet’.

De arrestatie van Bashir zou binnen de wet vallen, omdat EIPR niet juist is geregistreerd en het werk van de organisatie daarmee “illegaal”.

Geen ruimte voor ngo’s

Sinds President Abdel Fattah Al-Sisi in 2013 aan de macht kwam, heeft de Egyptische overheid de ruimte voor mensenrechtenorganisaties en het maatschappelijk middenveld in het algemeen stelselmatig ingeperkt. In het afgelopen jaar alleen zijn tientallen advocaten, journalisten, activisten en ngo-medewerkers gearresteerd.

In 2019 nam het Egyptische parlement een nieuwe ngo-wet aan, die volgens critici de vrijheid van vereniging drastisch inperkt en de staat vergaande macht geeft onwelgevallige ngo’s te sluiten. Veel organisaties zijn al gesloten, hebben hun kantoor naar het buitenland verplaatst, of hebben hun doelen naar beneden gesteld.