Eindelijk toenadering tussen Marokko en Algerije?

Zondag 31 juli verklaarde de Marokkaanse koning Mohammed VI dat hij de “Unie van de Arabische Maghreb” weer wilde oprichten. Deze Unie zou in 1989 een economische samenwerking worden tussen alle landen van de Maghreb, naar Europees model. Een aanslag in Marrakech in 1994 maakte daar echter een einde aan. Marokko hield de Algerijnse geheime dienst verantwoordelijk. Algerije sloot daarop de grens af. Bemiddeling door andere leden haalde niets uit.

Een nieuwe Unie zou beide landen economisch goed uitkomen. Marokko en Algerije importeren goederen uit verre landen, terwijl die ook in hun buurland beschikbaar zijn. Jaarlijks verspillen ze zo twee procent van hun bbp, schatten economen. Marokko heeft zelf geen olie- of gasbronnen, maar heeft nu met Algerije een verdrag gesloten zodat het Algerijns gas kan gebruiken. Het kan zo twee elektriciteitscentrales aandrijven. Als Algerije de grens wil openen zou het ook kunnen profiteren van het toerisme in Marokko, denkt Reuters.

Samenwerken uit vrees voor opstand?

Algerijns president Bouteflika staat alvast niet afwijzend tegenover de Marokkaanse voorstellen. De laatste weken bezochten verschillende Algerijnse ministers hun ambtgenoten in Marokko. Daarmee probeert Algerije zijn goede wil te tonen, zegt het Algerijnse Echorouk.

De plotse dooi in de relaties is volgens experts een gevolg van de Arabische Lente. “De nationalistische ideologie van beide landen moet zich verzoenen met de vraag naar vernieuwing vanuit de bevolking”, zegt Khadija Mohsen Finan, politicologe aan de Franse Université de Vincennes. Algerije en Marokko willen de scenario’s van Tunesië of Libië ontlopen door samen te werken. De twee landen hopen dat dit een positief effect zal hebben op hun economie, om zo nieuwe opstanden te vermijden.

Wederzijds wantrouwen

Toch verwacht koning Mohammed nog moeilijkheden: “Het is een strategische keuze. We willen aan de slag gaan, ook al zullen we enkele belangrijke hindernissen moeten nemen.” De grootste hindernis is waarschijnlijk de Westelijke Sahara. Marokko annexeerde die voormalige Spaanse kolonie in 1975. Algerije heeft het Polisario, de rebellenbeweging die strijdt voor onafhankelijkheid voor de Westelijke Sahara, steeds gesteund. Voorlopig weigert het nog die steun op te zeggen, tot frustratie van Marokko, stelt de Libanese Daily Star.

“Argwaan is niet abnormaal”, zegt Marokkaans historicus Maati Monjib van de Université Mohammed V. “De twee landen willen de dominante macht van de regio zijn. Algerije heeft bijvoorbeeld belang bij het Polisario: Marokko moet zich focussen op zijn zuidelijke gebieden, en zo heeft Algerije meer controle over de rest van de regio.”

Hoewel beide staatshoofden het goed met elkaar kunnen vinden, zijn de inwoners van beide landen minder enthousiast. Door de vele conflicten uit het verleden zal er eerst nog veel gepraat moeten worden, zegt internetkrant Au Fait Maroc. Vorige maand nog zorgde een vermoorde Marokkaanse grenswacht voor felle discussies tussen de twee buren. Ook experts hebben nog geen hoge verwachtingen, zo lang de twee partijen de kwestie van de Westelijke Sahara niet aanpakken.