Els Rochette: ‘Kunst creëren en beleven is niet het alleenrecht van de witte elite’

© Brecht Neven

Brussels open kunstenhuis Globe Aroma nam zaterdag (8 december) de prijs voor Mensenrechten in ontvangst, uitgereikt door de Liga voor Mensenrechten. MO* sprak met artistiek directeur Els Rochette en artiest Issouf Ilboudo.

Bij een politierazzia in februari van dit jaar werden twee mensen zonder papieren overgebracht naar een gesloten centrum. Globe Aroma ontvangt de prijs voor haar moedige weerwerk in een tijd dat de mensenrechten meer dan ooit onder druk staan: ‘Deze prijs is voor onze artiesten en kunstenaars, waarvan we iedere dag opnieuw te horen krijgen dat hun rechten fundamenteel geschonden worden door overheid en politiediensten.’

Creatieve ontmoetingsplaats

Globe Aroma is een open kunstenhuis dat zich richt op nieuwkomers in Brussel. Het gaat om mensen met heel uiteenlopende statuten, van asielzoekers en vluchtelingen tot mensen die al een tijdje in Brussel wonen maar tot nu toe geen aansluiting vonden bij het creatieve weefsel van de stad. ‘De kern van onze missie gaat over menselijkheid, over kunst creëren en beleven. Waarom zou zoiets waardevols, zeker in een stad als Brussel, het alleenrecht zijn van de witte elite? Voor ons maakt iedereen deel uit van de stad’, klinkt het bij Rochette.

‘Ik weet niet waar ik zonder Globe Aroma zou staan vandaag’

Globe Aroma is meer dan alleen een plek waar nieuwkomers hun creatieve ei kwijt kunnen, het is een ontmoetingsplaats. ‘Dankzij Globe Aroma voelen nieuwkomers zich sneller thuis in Brussel. Ze komen in contact met vrijwilligers en bouwen een sociaal netwerk op. Stel je voor dat je alles hebt moeten achterlaten en aankomt in een vreemd land waar je niemand kent en de sociale codes je totaal vreemd zijn. Contact met andere stadsbewoners is voor beide partijen voordelig, het dicht de kloof en doet nadenken over vooroordelen.’

Issouf, kind aan huis bij Globe Aroma, bevestigt dat: ‘Ik weet niet waar ik zonder Globe Aroma zou staan vandaag. Ik ben enorm dankbaar voor alle kansen die ik hier kreeg. Dankzij Globe Aroma kreeg ik opnieuw een doel. Zonder vooruitzichten beland je al snel in de kleine criminaliteit, voor je het weet word je een ander persoon.’ Issouf benadrukt dat het vooral de combinatie van sociaal contact en artistiek werk is waardoor hij zich zo thuis voelt bij Globe Aroma: ‘Toen ik hier aankwam had ik het gevoel dat alles in zijn plooi viel en ik opnieuw een kader kreeg.’

Issouf: ‘Ik weet niet waar ik zonder Globe Aroma zou staan vandaag. Ik ben enorm dankbaar voor alle kansen die ik hier kreeg.

© Brecht Neven

‘Er zijn al genoeg gesloten gemeenschappen in de stad, openheid is voor ons van levensbelang’

Globe Aroma stelt alles in het werk om zo laagdrempelig mogelijk te blijven. Zo werken ze niet met jaarlijkse voorstellingen maar met open producties. Issouf kreeg op die manier de kans om mee te werken aan een productie van theatermaker Simon Allemeersch. ‘Morgen komt er een nieuwe groep mensen aan uit Guinee en Irak, waarvan we hopen dat ze meteen kunnen meedraaien met de rest. Er zijn al genoeg gesloten gemeenschappen in de stad, openheid is voor ons van levensbelang’, aldus Rochette.

Mensenrechten onder druk

Globe Aroma heeft een bewogen jaar achter de rug, bij een inval door de federale politie in februari werden zeven personen gearresteerd bij gebrek aan verblijfspapieren. Vijf van hen werden opnieuw vrijgelaten, twee anderen werden overgebracht naar het gesloten centrum van Steenokkerzeel. ‘Dat was een wake-up call, het voelde alsof ik plots niet meer in een democratisch land leefde. Het choqueerde me dat de repressie genadeloos toesloeg op een plek waar we mensen op een positieve manier trachten te verbinden’, klinkt het bij Rochette.

‘Die razzia was een wake-up call, het voelde alsof ik plots niet meer in een democratisch land leefde’

De organisatie bleef niet bij de pakken zitten, het incident bracht een golf van solidariteit in gang waarin hele lagen van het Brusselse middenveld gemobiliseerd werden: ‘We kregen steun uit alle hoeken van het middenveld, de kunsten-, welzijns-, sport- en jeugdsector.’ Een week na de inval vond er een actie plaats in de voormalige Citroëngarage waar culturele trekpleister KANAL zijn intrek nam. ‘Daaruit groeide een nieuw burgerplatform SIGNAL KANAL, het platform maakt zich zorgen over de gevolgen van het federaal Kanaalplan dat heel duidelijk de kaart van de repressie trekt. Door een netwerk uit te bouwen tussen een aantal culturele organisaties in de kanaalzone hopen we harder te kunnen wegen op het beleid.’

© Brecht Neven

Issouf ontsnapte op het nippertje aan de politieactie. Hij kwam net terug van bevriende organisatie Zinneke om materiaal terugbrengen, aan de ingang kom iemand hem nog net op tijd waarschuwen. De onzekerheid blijft echter: ‘Wanneer ik hier bij Globe Aroma ben vergeet ik even al mijn zorgen, ik voel me hier thuis, ik ben chez moi. Op straat slaat het besef soms hard toe dat ik nog steeds geen papieren heb.’ Machteloosheid wil ze het niet noemen maar ook Rochette heeft niet op alles een antwoord: ‘Ook voor ons is dit zeer moeilijk. We excuseren ons continue in naam van het beleid’.

‘We excuseren ons continue in naam van het beleid’

‘De mensenrechten staan onder druk, vluchtelingen worden doelbewust bestempeld als profiteurs. Uiteindelijk gaat het om mensen die net zoals onze grootouders tijdens de oorlog moesten vluchten’, stelt Rochette. Net daarom wil ze graag nog eens benadrukken dat de prijs die Globe Aroma zaterdag uitgereikt krijgt, vooral de prijs van Issouf en zijn medeartiesten is: ‘Die prijs is voor hen, we vinden het fantastisch dat we als kunstenorganisatie zo’n prijs krijgen, dat zou onmogelijk geweest zijn zonder de inzet van mensen zoals Issouf’.

Naar aanleiding van de 70ste verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens stelt Globe Aroma vanaf 13 december 30 artikels uit de UVRM ten toon die een groep nieuwkomers vertaalde naar 30 originele gedichten in hun moedertaal.