‘Ethiopië kan zich geen escalatie van het geweld veroorloven’

Als gevolg van conflicten en cyclische droogte en overstromingen, hadden in 2020 al 19 miljoen mensen in het land humanitaire hulp nodig.

UNICEF Ethiopia / Demissew Bizuwerk

De spanningen in Ethiopië liepen op nadat premier Abiy Ahmed had aangekondigd de verkiezingen uit te stellen vanwege de coronapandemie. Het Bevrijdingsfront van Tigray (TPLF) noemde hem daarop een ‘niet-legitieme leider’.

Veel ogen zijn nu gericht op Ahmed, die twee jaar geleden de Nobelprijs voor de Vrede won. Kan hij verdere escalatie voorkomen, terwijl het land ook nog kampt met de gevolgen van de klimaatverandering en ontheemding en herstellende is van geweld uit het verleden?

De premier ontkent dat Ethiopië afglijdt naar een burgeroorlog, maar er zijn nieuwe confrontaties tussen federale militairen en soldaten die loyaal zijn aan het bestuur van de regio Tigray. Diverse internationale organisaties, waaronder de Noorse Vluchtelingenraad (NRC), roepen op het conflict te beëindigen. Het land kan zich geen geweldsescalatie veroorloven, zegt Nigel Tricks, regiodirecteur bij de NRC voor Oost-Afrika en Jemen, in een interview met IPS.

Het nieuwe geweld in Ethiopië verergert een al moeilijke situatie, inclusief massale ontheemding. Hoe staat Ethiopië er humanitair gezien voor op dit moment?

Nigel Tricks: Ethiopië is al een tijdje in beeld bij humanitaire organisaties. Als gevolg van conflicten en cyclische droogte en overstromingen, hadden in 2020 al 19 miljoen mensen in het land humanitaire hulp nodig. Die situatie wordt verergerd door de pandemie. De Verenigde Naties schatten dat 687.000 kinderen behandeld moeten worden voor acute ondervoeding als gevolg van terugkerende voedselcrisissen. Daar komt nog bij dat Ethiopië 792.000 vluchtelingen telt, voornamelijk uit Somalië en Zuid-Soedan, en bijna 2 miljoen ontheemden in eigen land. Daarnaast is het land getroffen door een invasie van de woestijnsprinkhaan, waardoor de voedselsituatie voor miljoenen mensen nog verder kan verslechteren.

‘De VN schatten dat meer dan 2 miljoen mensen in de regio een of andere vorm van humanitaire hulp nodig hebben.’

Als het specifiek om Tigray gaat, schatten de VN dat meer dan 2 miljoen mensen in de regio een of andere vorm van humanitaire hulp nodig hebben, inclusief 400.000 mensen die kampen met voedselonzekerheid. De regio telt ook 96.000 vluchtelingen, ongeveer 12 procent van het totale aantal vluchtelingen in Ethiopië.

Wat betekenen verhoogde spanningen voor de bevolking van de regio Tigray?

Nigel Tricks: Escalerende spanningen kunnen resulteren in een conflict dat de veiligheid van duizenden mensen bedreigt. Zowel de lokale bevolking als ontheemden en vluchtelingen die worden opgevangen in het gebied, lopen het risico verstrikt te raken in het geweld.

Een conflict zal het voor kwetsbare gezinnen, die al afhankelijk zijn van hulp, moeilijker maken om humanitaire bijstand te krijgen op het gebied van voedsel, gezondheid en onderwijs, vooral in de context van een wereldwijde pandemie. Het gevolg zal zijn dat meer mensen gedwongen worden te migreren, waarbij ze verschillende risico’s lopen en waarmee ze afhankelijk worden van humanitaire hulp.

U riep op tot een einde aan de militaire acties. Wat is hiervoor volgens u nodig?

Nigel Tricks: Om de situatie te de-escaleren is een gezamenlijke inspanning nodig van de nationale regering en de leiders in de regio Tigray. Gezien de invloed van het land in de regio kunnen actoren zoals de Afrikaanse Unie ook een rol spelen bij het vinden van een blijvende oplossing voor de crisis en grotere regionale stabiliteit. We zouden ook graag zien dat de vele vrienden van Ethiopië in de internationale gemeenschap hulp aanbieden bij de zoektocht naar een oplossing die voor alle partijen acceptabel is.

Vreedzame oplossing?

Premier Abiy Ahmed heeft de Nobelprijs voor de Vrede gewonnen. Biedt deze situatie hem een kans om te laten zien dat een vreedzame oplossing mogelijk is?

Nigel Tricks: Ethiopië wordt, in het algemeen, gezien als een baken van verzoening sinds premier Abiy Ahmed in 2018 hervormingen in gang zette in het land. Regionaal gezien had het land ook een positieve invloed, bijvoorbeeld bij het vredesproces in Zuid-Soedan. Ethiopische leiders, inclusief regionale en nationale autoriteiten, hebben nu de kans om zich in te zetten voor een vreedzame oplossing van deze crisis en meer geweld te voorkomen.

‘Ethiopische leiders hebben nu de kans om zich in te zetten voor een vreedzame oplossing van deze crisis en meer geweld te voorkomen.’

De ogen van de wereld waren in de afgelopen tijd gericht op de Amerikaanse verkiezingen. Is het nu tijd voor de wereldleiders om zich te richten op het conflict in Ethiopië?

Nigel Tricks: Wereldleiders, inclusief internationale regeringen, hebben al veel gedaan om Ethiopië te steunen in de huidige humanitaire crisis en bij de ontwikkelingsinspanningen. Maar de internationale gemeenschap, inclusief de Afrikaanse leiders in de regio, moeten hun betrokkenheid nu vergroten en Ethiopië helpen een vreedzame oplossing te vinden, voordat de situatie uitmondt in een omvangrijk conflict.

De Verenigde Staten kunnen daarbij een verschil maken. Hoe in de komende dagen in de VS gecommuniceerd wordt, kan invloed hebben op het verergeren of verminderen van de spanningen.

Wat doet de Noorse Vluchtelingenraad in humanitair opzicht, worden er voorbereidingen getroffen voor de instroom van meer vluchtelingen?

Nigel Tricks: De NRC zal de situatie monitoren en tegelijkertijd zijn humanitaire mandaat in het land uitvoeren, inclusief in de regio Tigray, waar we al jaren werken. We zullen ook nauw samenwerken met zowel overheden als de lokale organisaties om ervoor te zorgen dat hulp op een efficiënte manier bij de mensen komt die daar het meest behoefte aan hebben. En mocht de situatie daartoe aanleiding geven, dan zijn we erop voorbereid onze hulp op te schalen.