EU en Latijns-Amerika: op zoek naar een nieuwe relatie

De kolonies en het moederland

Een van de prioriteiten van het Spaanse EU-voorzitterschap is het opkrikken van de relaties met Latijns-Amerika.  Zowel Latijns-Amerika als de EU hebben het gevoel dat die relaties de voorbije jaren verwaarloosd zijn.  De aandacht van Europa werd nagenoeg volledig opgeslorpt door de uitbreiding van de Unie en de prioriteiten die dit meebracht. Latijns-Amerika concentreerde zich de afgelopen jaren volop op het uitzetten van een eigen koers en een grotere regionale integratie, met onder andere de oprichting van Unasur. Spanje, tijdens zijn EU - voorzitterschap dat eind juni afloopt, wil de oude kolonies terug dichterbij halen. “Zij zijn immers een deel van onze identiteit”, heet het. De kroon op het werk wordt de ondertekening van het handelsakkoord tussen Peru en Colombia. Voorafgaand aan de top van dinsdag, vinden er maandag ook enkele subregionale bijeenkomsten plaats: de top EU-Chile,  EU-Cariforum en EU-Mercosur.

Een nieuw handelsakkoord

Precies die Europese handelsakkoorden vormen het speerpunt van kritiek vanwege de sociale bewegingen in Latijns-Amerika en Europa. Kritiek op het te ondertekenen akkoord, omdat Bolivia en Ecuador – die aanvankelijk tot de betrokken groep hoorden - uit de boot vielen om ideologische redenen: de regeringen van Ecuador en Bolivia stelden eisen die niet pasten in het kader dat Europa te bieden had. De sociale organisaties vinden de akkoorden te eng economisch.Terwijl Europa altijd gesteld heeft dat in de samenwerking drie peilers centraal staan - politieke integratie, ontwikkelingssamenwerking en handel- blijft er uiteindelijk in het te ondertekenen akkoord alleen het handelsaspect over. En het is ook voor niemand een geheim dat vooral Spaanse bedrijven nieuwe investeringsmogelijkheden zien in Latijns-Amerika op grond van zulke handelsverdragen.  De ondertekening van dit verdrag wordt het tweede EPA-verdrag (Economic Partnership Agreement) van een hele reeks die de EU in de pijplijn heeft zitten. Het eerste ondertekende de EU met Cariforum, de regio van de Caraïben en de Dominicaanse Republiek.

Europese bedrijven in de beklaagdenbank

Een hele reeks van Europese bedrijven, die vandaag al werkzaam zijn in Latijns-Amerika, zijn precies het doelwit van kritiek op de alternatieve top die van vrijdag 14 tot dinsdag 18 mei doorgaat. Het forum onder de titel Enlazando Alternativas –  Alternatieven bundelen - is een initiatief van de civiele samenleving, zowel in Latijns-Amerika als in Europa, dat kritisch kijkt naar de samenwerking van de Europese Unie met Latijns-Amerika  en alternatieven wil formuleren.  Madrid is het vierde forum van Enlazando Alternativas.

Als rode draad in dit forum is er het Permanente Tribunaal van de Volkeren. In dit Volkstribunaal werden vrijdag en zaterdag 28 gevallen aangebracht van Europese multinationals in Latijns-Amerika, die een zware negatieve impact nalaten op vlak van arbeidssituatie, mensenrechten of milieu. Een derde van die bedrijven zijn Spaanse multinationals zoals Repsol, Endesa of Pescanova, maar onder de beklaagden figureren ook Suez, BP, Stora Enso, Syngenta, Nestle en Bayer. Bedoeling van het Tribunaal, dat alleen een sensibiliserende invloed kan uitoefenen, is om schendingen van de transnationale bedrijven aan te klagen tegen de Economische, Sociale en Culturele rechten, de betreffende bedrijven ook in te lichten over de klachtendossiers,  en te wijzen op de medeverantwoordelijkheid van de Europese Unie, omdat het om Europese bedrijven gaat die ondersteund worden door Europese handelsverdragen.   Maandag, 17 mei, zal de jury – die bestaat uit gerenommeerde juristen, milieudeskundigen en sociale leiders uit Europa, de VS en Latijns-Amerika- haar “verdict” uitspreken.

Naast het Permanent  Volkstribunaal vinden tal van workshops plaats over een breed gamma van thema’s, gaande van de impact van de handelsverdragen, over migratie, feminicide, en de groeiende militarisering in de regio, tot een alternatieve financiële architectuur, klimaatgerechtigheid en voedselsoevereiniteit. Ook voor de Griekse crisis was er aandacht.