Minister van Financiën Van Overtveldt verwees in een reactie op de #LuxLeaks naar de plannen van de regering om een doorkijktaks of “kaaimantaks” in te voeren. MO* legde zijn oor te luisteren bij drie fiscale experts met de vraag of dit volstaat.
Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) verklaarde tegenover Knack dat de onthullingen van de #LuxLeaks niet zonder gevolg zullen blijven. ‘Het is voor dit soort onethische constructies dat we de kaaimantaks invoeren. Deze moet ons de middelen geven om zulke constructies in het buitenland toch aan een rechtvaardige taxatie in ons land te onderwerpen’, aldus Van Overtveldt.
De minister benadrukte ook dat de regering zich daarmee aansluit bij een groeiende internationale trend om schimmige belastingconstructies aan te pakken.
MO* vroeg drie fiscale experts of zo’n kaaimantaks volstaat om de praktijken beschreven in de #LuxLeaks tegen te gaan.
Michel Maus: ‘Kaaimantaks druppel op hete plaat’
Michel Maus, expert fiscaal recht en docent aan de VUB en de Universiteit Antwerpen, is niet overtuigd: ‘De kaaimantaks is bedoeld om juridische constructies aan te pakken die transparant zijn, terwijl de constructies waarvan nu sprake is juist enorm schimmig zijn. Tegen zulke constructies kan je met de kaaimantaks niets doen.’
Maus stelt dat de regering veel verder moet gaan dan enkel een kaaimantaks in te voeren om praktijken van belastingoptimalisatie te vermijden.
‘De Belgische regeringen voeren een struisvogelpolitiek’
‘In België zitten we met een enorm scheefgetrokken belastingdruk tussen lasten op arbeid en op andere zaken. Een aantal zaken blijven onbelast, zoals inkomens uit vermogen.’
‘Als je niet tot een echte botsing met de bevolking wil komen moet je die fiscale privileges aanpakken en hieruit middelen putten om de lasten op arbeid naar beneden te halen. Men ziet dat altijd als een links statement, maar President Reagan heeft in de jaren 1980 iets soortgelijks gedaan in de VS’, aldus Maus.
Een kaaimantaks is voor Maus een ‘druppel op een hete plaat.’ Hij verwijst naar een internationale trend om steeds meer verplichtingen tot transparantie op te leggen aan bedrijven, maar betreurt dat België hierin een bescheiden rol speelt.
‘De Belgische regeringen voeren een struisvogelpolitiek. Ze sluiten zich wel aan bij die internationale trend, maar zijn zeker geen voorloper. Integendeel: op het vlak van fiscale transparantie voert men een ronduit protectionistische politiek, waarin de aangifteplicht enkel geldt voor buitenlandse bedrijven. Dat is volledig in tegenstrijd met wat er internationaal aan het gebeuren is’, aldus Maus.
Frans Vanistendael: ‘Noodzaak focus op Luxemburg’
Frans Vanistendael, Professor Emeritus fiscaal recht en internationaal expert inzake belastingwetgeving, sluit zich aan bij de redenering van Maus dat een kaaimantaks alleen niet zal volstaan.
‘Een kaaimantaks kan een nuttig instrument zijn, maar zal niet volstaan als oplossing. Het zwaartepunt van de actie moet gericht zijn op de Luxemburgse administratie.’
Vanistendael benadrukt het belang van een gezamenlijke Europese aanpak, en pleit voor de ontwikkeling van duidelijker criteria die aangeven wanneer een lidstaat rulings kan geven.
Ivan Van de Cloot: ‘Fundamenteel andere belastingregime nodig’
Ook Ivan Van de Cloot, hoofdeconoom bij de denktank Itinera, is niet overtuigd. ‘De kaaimantaks is één maatregel, uiteindelijk moet je meerdere wapens tegelijk inzetten. Zeker een rechtse regering heeft de plicht om te bewijzen dat ze dit probleem ernstig neemt.’
‘Zeker een rechtse regering heeft de plicht om te bewijzen dat ze dit probleem ernstig neemt’
Van de Cloot pleit voor een radicale ommekeer van internationale belastingregimes. ‘Waar het fundamenteel over gaat is dat staten historisch gezien altijd multinationals hebben aangemoedigd zich in tal van landen te vestigen, doordat ze hen als aparte entiteiten belasten.’
’ Dat is niet meer van deze tijd. Als we vaststellen dat er zo allerlei ontwijkingsroutes zijn ontstaan die niet illegaal zijn, moeten we de wetgeving aanpassen om daar een einde aan te stellen’, stelt Van de Cloot.
Van de Cloot is voorstander van een eenheidsbelastingregime waarin de winsten van een bedrijf op basis van een aantal specifieke reële parameters toegewezen worden aan de vestiging waar de activiteiten van het bedrijf effectief plaatsvinden.
De econoom pleit in dit verband voor meer Europa. ‘Als er één materie is waarin de EU haar nut kan bewijzen dan is het hier wel. Ofwel blijven we voor eigen kerk preken, maar zolang je het fundamentele probleem van verschillende belastbare entiteiten niet aanpakt zullen bedrijven altijd gebruik blijven maken van de gaten in de kaas.’
Het goede nieuws is dat principes zoals automatische informatie-uitwisseling (tussen staten over tegoeden van buitenlandse burgers) en het ‘land per land’ belasten (belasten in functie van de reële economische activiteiten in de verschillende landen) waar de internationale beweging voor rechtvaardiger belastingen al jaren voor ijveren, geleidelijk aan ook ernstig worden genomen door internationale instellingen zoals de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). Die OESO werkt aan concrete afspraken om die principes in de praktijk te brengen.