Garapa wint Dirk Vanderseypen Award
Zondagnamiddag 2 mei werd op het Open Doek filmfestival de achtste Dirk Vandersypen Award uitgereikt. Uit de shortlist van zes koos de jury voor Garapa van de Braziliaanse regiseur José Padilha. De film tekent een ontnuchterend portret van de extreme armoede in de Braziliaanse deelstaat Ceará.
Garapa is een mengsel van water en suikerriet, een goedkoop drankje waarmee de armsten hun honger stillen maar wat tot ernstige ondervoeding leidt. De film is één grote aanklacht tegen extreme armoede. Om begrijpbaar te maken wat het betekent om daar dag in dag uit in gevangen te zitten, heeft Padilha een maand doorgebracht in twee gezinnen in de deelstaat Ceará. Padilha volgt het harde bestaan van deze mensen, met de hardheid en de uitzichtloosheid die daaruit spreekt. De grauwheid van de armoede komt nog scherper over door de zwart-wit beelden, in close-ups en zonder commentaarstem of muziek. Als kijker wordt je gewoon met je neus op de feiten geduwd en dat geeft af en toe een onbehaaglijk gevoel. Het gevoel van “een ongemakkelijke waarheid”.
De documentaire kan gezien worden als een aanklacht tegen het falende Braziliaanse beleid dat ondanks de grootte en de rijkdom van het land, en ondanks de sociale programma’s van de regering, er niet in slaagt de honger te bannen. Maar Padilha trekt het hongerprobleem ook open naar de hele wereld, en heeft het over het mondiale hongerprobleem en de stijgende voedselprijzen. Dit, terwijl er zoveel miljarden in militaire operaties wegvloeien.
Het is een documentaire in de lijn van die welke Dirk Vandersypen maakte: dicht bij de mensen, betrokken en geëngageerd. De protagonisten zijn geen professionele acteurs maar mensen uit het reële leven. José Padilha, die zelf van Rio is, is met Garapa niet aan zijn debuut. In 2008 won hij een Gouden Beer op het filmfestival van Berlijn met “Tropa de Elite” over het leven in de favelas.
Journalist Dirk Vanderseypen maakte vijfentwintig jaar lang indringende en geëngageerde reportages, documentaires en artikels over Latijns-Amerika, met een bijzondere aandacht voor de gewone mensen en de verborgen realiteit van miljoenen armen in het subcontinent. Hij woonde in Venezuela, Nicaragua en Mexico en overleed aan een kwaadaardige hersentumor in januari 2000. Om van zijn engagement een levende herinnering te maken, werd de Dirk Vanderseypenaward ingericht, die dit jaar voor de achtste keer werd uitgereikt.
De jury kreeg bijna honderd inzendingen, vooral documentaires over Brazilië, Argentinië en Mexico. Ook de nieuwe iconen als Lula, Evo Morales en Chavez stonden vaak in de kijker in de ingezonden docu’s. Veel aandacht ging naar ecologische thema’s, de inheemse volkeren en het grensoverschrijdende Amazonegebied. En een opvallend nieuw thema bij de inzendingen was het inzoomen op de gevolgen van natuurrampen en de vervuiling voor inheemse volkeren.
Garapa wordt op 17 mei op Canvas getoond.