Geen akkoord met VS zonder onderhandelingen met taliban
Hannes Cool
29 januari 2014
De Afghaanse president Hamid Karzai stelt vredesgesprekken tussen de VS en de taliban als voorwaarde voor een langere Amerikaanse militaire aanwezigheid in Afghanistan. Daarmee lijkt hij zijn houding tegenover de Amerikanen te verscherpen.
De huidige Amerikaanse missie, in het kader van de NAVO-opdracht ISAF, loopt eind dit jaar af. De VS zijn vragende partij voor een verlenging van die missie, zij het met een sterk verkleinde troepenmacht. Vandaag zijn 57.000 soldaten uit 49 landen in Afghanistan gelegerd, waarvan 38.000 Amerikanen. Vanaf volgend jaar zouden dat er nog 16.000 zijn, waarvan 10.000 uit de VS komen. Die 16.000 soldaten zouden vooral ingezet worden om Afghaanse veiligheidstroepen te trainen.
De onderhandelingen over het zogenaamde Bilateral Security Agreement (BSA) slepen al maanden aan. Eind december nog zei Karzai dat hij geen akkoord zou ondertekenen voor de presidentsverkiezingen op 5 april, waarvoor hijzelf geen kandidaat meer kan zijn. Het Amerikaanse leger heeft er net als NAVO-secretaris-generaal Rasmussen al mee gedreigd om Afghanistan helemaal te verlaten als er niet snel een akkoord komt. Dat lijkt Karzai niet te deren. Zaterdag zei hij nog: ‘In ruil voor een akkoord willen we vrede voor de inwoners van Aghanistan. In elk ander geval is het beter dat de Amerikanen ons verlaten. Ons land zal zijn eigen weg dan wel vinden.’
Speelterrein van veldheren
Vredesgesprekken met de taliban, die tussen 1996 en 2001 aan de macht waren, zijn volgens hem noodzakelijk om een sterk centraal gezag te blijven behouden en te vermijden dat Afghanistan opnieuw het speelterrein van krijgsheren wordt. Hij wil ook dat de VS stoppen met het binnendringen van huizen van Afghaanse gezinnen in het kader van militaire operaties. Ook aan het gebruik van Afghanistan als uitvalsbasis voor aanvallen met drones, onder meer in Pakistan, moet een einde komen.
De Amerikanen probeerden de druk op Karzai op te voeren, onder meer via propagandaboodschappen op de plaatselijke tv-zenders. Ook de Loya Jirga -een politiek instrument dat Karzai organiseert, op basis van een traditionele bijeenkomst van ouderlingen- adviseerde hem om het akkoord te tekenen.
Vrijlating van gevangenen
De Afghaanse president schopte tegen de schenen van de Amerikanen door maandag aan te kondigen dat hij 37 gevangenen zou vrijlaten uit de gevangenis van Bagram. Volgens de Amerikanen zijn de 37 mee verantwoordelijk voor aanslagen die zowel NAVO-soldaten als Afghaanse burgers verwond of gedood hebben. De VS zeggen ook dat de vrijlating de voorwaarden schendt die werden vastgelegd toen de Afghaanse regering de bevoegdheid kreeg over de gevangenis in Bagram, maar Karzai houdt voet bij stuk en noemde de gevangenis “een plaats waar taliban opgeleid worden”.
Die aankondiging past in een breder opzet van de Afghaanse president om de Amerikanen in een kwaad daglicht te stellen. Hij heeft een heel dossier opgesteld waarin hij incidenten opsomt waar de Amerikanen volgens hem bij betrokken zijn. Hij suggereert onder meer dat de VS betrokken zijn bij de aanslag op 17 januari op een Libanees restaurant in Kaboel. Die aanslag kostte aan 21 mensen het leven, waaronder drie Amerikanen.
Tijdens zijn jaarlijkse State of the Union sprak ook Amerikaans president Obama zich uit over de kwestie. ‘Als de Afghaanse overheid het veiligheidsakkoord ondertekent, kan een klein aantal Amerikaanse militairen nog in Afghanistan blijven, samen met Navo-troepen, om twee missies te volbrengen: de Afghaanse troepen opleiden en assisteren en antiterroristische operaties uitvoeren om wat overblijft van Al Qaeda op te sporen’, stelde Obama. De voorbije jaren gaven verschillende ministers uit de regeringen Obama aan dat er minder dan honderd Al Qaeda militanten actief zouden zijn binnen Afghanistan.