Geldgebrek zet humanitaire operaties UNHCR op de helling

De uitgaven van UNHCR zijn weliswaar met bijna 222 miljoen euro gestegen,
vooral voor hulp aan de 1,7 miljoen Afghanen die naar hun land terugkeren.
Maar UNHCR wijst erop dat de hulp aan Afghanistan is gedekt door bijkomende
donorbijdragen. Voor de rest kampt het agentschap met ernstige financiële
problemen omdat het er maar niet in slaagt het budget rond te krijgen. Dit
is een ernstige situatie, we hebben een probleem van cashflow zegt
UNHCR-woordvoerder Ron Redmond. Als de donorlanden voor eind oktober niet
ruim 80 miljoen euro inbrengen, zullen we het laatste kwartaal enkele
activiteiten op het terrein moeten stil leggen. De financiële nood heeft
vooral gevolgen voor de lopende UNHCR-operaties in Afrika.

Financiële problemen zijn de laatste tijd schering en inslag bij de
intergouvernementele organisaties. Als verklaring daarvoor duikt de term
‘donormoeheid’ op, vooral bij de regeringen van de rijke landen. De
belangrijkste UNHCR-donor is de Verenigde Staten (VS), gevolgd door Japan en
Nederland. De Verenigde Naties zelf kampten tot twee jaar geleden met
gelijkaardige problemen, omdat de VS zijn steun aan het multilaterale forum
niet betaalde. In december 2000 is de achterstand geregeld door een akkoord
waarin de berekeningswijze van de bijdragen van de VS aan de VN is
aangepast.

Het UNHCR-budget voor 2002 is in oktober 2001 goedgekeurd door het dagelijks
bestuur en bedroeg 820 miljoen euro. Maar toen halverwege dit jaar bleek dat
er niet voldoende inkomsten zouden zijn, besliste UNHCR het budget terug te
brengen tot 742 miljoen euro. Vorige week is nog eens een vermindering
doorgevoerd - het totale budget van de organisatie ligt nu op nog 726
miljoen euro. Ruud Lubbers, Hoog Commissaris voor de Vluchtelingen, noemt
deze besparingen bijzonder pijnlijk omdat zij gevolgen hebben voor de
vluchtelingen en het werk voor de vluchtelingen overal ter wereld. UNHCR wil
vooral voorrang verlenen aan operaties op het terrein en de meeste
besparingen doorvoeren in het administratieve hoofdkwartier in Genève. Het
UNHCR-personeel telt ongeveer 5.000 personen, van wie meer dan 80 procent op
het terrein actief is.

Ruud Lubbers beklemtoont dat de dringendste noden op dit moment duidelijk
in Afrika liggen. Dat continent kent heel veel vluchtelingenproblemen die
al lang aanslepen en die de internationale gemeenschap zo goed als vergeten
heeft. Bovendien zijn er ook een aantal nieuw crises in West-Afrika, de
regio van de Grote Meren, Oost-Afrika en de Hoorn van Afrika. De
besnoeiingen hebben gevolgen voor de vrijwillige repatriëring, zoals in de
‘terugkeercentra’ in Angola en Somalië, waar nu minder mensen van deze
programma’s gebruik kunnen maken. Nieuwe vluchtelingen moeten naar kampen
worden gebracht die al overvol zitten, met alle gevolgen voor de veiligheid,
de gezondheid en de bescherming, zoals voor de Liberiaanse vluchtelingen in
de buurlanden en de Somali’s in Kenia.

Volgens UNHCR hebben de besparingen ook gevolgen voor de Eritrese
vluchtelingen, die niet langer kunnen genieten van projecten inzake water,
gezondheidszorg, onderwijs en landbouw omdat die door gebrek aan geld voor
de veiligheid in de Tanzaniaanse vluchtelingenkampen te weinig bescherming
genieten. Zonder bijkomende middelen zal het onmogelijk zijn kinderen in de
Kaukasus winterkleren te bezorgen en de vluchtelingen in Thailand en
Papoea-Nieuw-Guinea weg te halen uit de onveilige grensstreken.

UNHCR-woordvoerder Redmond meldt dat de veldwerkers door de onvoorspelbare
cashflow hun projecten niet op een doeltreffende manier kunnen plannen. Zij
moeten gewoon van de hand in de tand leven. Dat zorgt voor veel frustratie
en laat bovendien weinig marge voor ingrepen wanneer zich nieuwe
noodtoestanden voordoen. Algemeen secretaris van de VN Kofi Annan heeft de
donorlanden gewezen op de moeilijkheden van UNHCR en in het bijzonder op de
problemen voor de humanitaire inspanningen in Afrika.