Gennez verscherpt toezicht op ontwikkelingssamenwerking in Oeganda wegens antihomowet

Minister van Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez.

Josefine Stenersen/Government Offices of Sweden (CC BY-NC-ND 2.0)

Minister Caroline Gennez (Vooruit) plaatst de Belgische ontwikkelingssamenwerking in Oeganda onder verscherpt toezicht. De aanleiding is de verregaande antihomowet die het land onlangs goedkeurde, die voorziet in zware gevangenisstraffen voor leden van de lgbtq+-gemeenschap. Indien er daadwerkelijk sprake is van discriminatie kan (een deel van) de Belgische steun ingetrokken worden.

‘Het stemmen van de anti-lgbtq-wet kon niet zonder gevolgen blijven’, aldus minister Gennez. In het nieuwe samenwerkingsakkoord met Oeganda werd artikel 11 geactiveerd, wat aangeeft dat België als donorland vindt dat de nieuwe wet een schending van de mensenrechten inhoudt.

Concreet betekent het dat de door België gesteunde projecten onder strenger toezicht staan. Minister Gennez heeft instructies gegeven aan de Belgische ambassade in Kampala, en de lokale projectleiders, om haar op de hoogte te houden van mogelijke gevallen van discriminatie.

Draconische wet

‘Op die manier komen we niet tussen in democratisch gestemde wetgeving van een ander land, maar zorgen we er wel voor dat er geen sprake kan zijn van discriminatie op basis van seksuele geaardheid in Belgische ontwikkelingsprojecten’, aldus Gennez.

Begin mei keurde het Oegandese parlement een strenge wet tegen homoseksualiteit goed. De wet voorziet in een levenslange gevangenisstraf voor mensen die seks hebben met iemand van hetzelfde geslacht. Pogingen tot seksuele handelingen met iemand van hetzelfde geslacht kan tot tien jaar achter de tralies opleveren. Ook het ‘aanzetten’ tot homoseksualiteit is strafbaar en wie zich bezighoudt met ‘erge homoseksualiteit’ riskeert zelfs de doodstraf.

Volgens veel tegenstanders zal deze nieuwe wet homofobie in de hand werken, maar ook voor aidspatiënten betekent de nieuwe wet niet veel goeds.

Mogelijke sancties

Volgens de Belgische vertegenwoordiging in Oeganda wordt de controversiële wet vooralsnog niet toegepast door de Oegandese overheden. Het inroepen van artikel 11 houdt ook in dat de Oegandese overheid de dialoog moet aangaan over de wet.

‘We blijven ons engageren in Oeganda op de expliciete vraag van de lokale lgbtq+-gemeenschap.’

Indien er toch discriminatie wordt vastgesteld in Belgische projecten, of als Kampala weigert te overleggen kan als eerste sanctie een deel van de Belgische steun ingetrokken worden, met name 4 miljoen euro van de voorziene 68 miljoen euro gespreid over vijf jaar. In het ergste geval worden alle programma’s volledig stopgezet.

‘Maar dat willen we ten allen koste vermijden’, aldus Gennez. ‘We blijven ons namelijk engageren in Oeganda op de expliciete vraag van de lokale lgbtq+-gemeenschap.’ Dat was de boodschap die minister Gennez naar eigen zeggen kreeg toen ze in maart activisten ontmoette tijdens haar werkbezoek aan het land.

‘Als we ons onmiddellijk helemaal terugtrekken straffen we hén, de gewone mensen, niet de religieuze en politieke leiders die deze wet door het parlement hebben gejaagd’, zegt de minister. ‘Daarom is het zo belangrijk dat we geëngageerd blijven.’

‘Lgbtq+-gemeenschap niet in de steek laten’

Er zal dan ook bekeken worden hoe de Belgische steun kan worden geheroriënteerd om net de lgbtq+-gemeenschap - en het middenveld in het algemeen - te versterken, en seksuele rechten en voorlichting beter te beschermen.

De Belgische ontwikkelingssamenwerking in Oeganda zette tot nog toe vooral in op onderwijs en gezondheidszorg. Belgische steun zorgt ervoor dat moeders in afgelegen gebieden toegang krijgen tot medische zorg, dat meisjes naar school kunnen gaan en dat kleine boeren op een duurzame manier aan landbouw kunnen doen. Onder het nieuwe programma komen daar nog opleidingsprogramma’s voor specifieke jobs bij, en dus meer steun voor de groep die geviseerd wordt door de antihomowet.

‘We zeggen Oeganda dus de wacht aan, maar tegelijkertijd zeggen we ook aan de lokale lgbtq+-gemeenschap, en alle jongens, meisjes en Oegandezen die onze solidariteit echt nodig hebben: “We laten jullie niet in de steek”.’