Helft van alle vogelsoorten in de wereld gaat erop achteruit

In Europa is het aantal plattelandsvogels sinds de jaren 1980 met meer dan de helft afgenomen.

hedera.baltica / Flickr (CC BY-SA 2.0)

Het State of the World’s Birds-rapport, dat om de vier jaar wordt gepubliceerd door BirdLife International, schetst opnieuw een somber beeld. Al één op de acht vogelsoorten is met uitsterven bedreigd, en van de overige soorten gaat 49 procent erop achteruit. In het vorige State of the World’s Birds-rapport van 2018 was dat nog 40 procent.

‘In de laatste vijfhonderd jaar hebben we al meer dan 160 vogelsoorten verloren, en ze sterven steeds sneller uit’, zegt Lucy Haskell, hoofdauteur van het rapport. ‘Historisch gezien gebeurde dat vooral op eilanden, maar er is een groeiende en zorgwekkende trend van uitstervende soorten op continenten, voornamelijk door verlies van habitat.’

Miljarden vogels

In absolute aantallen verloor Noord-Amerika 2,9 miljard exemplaren sinds de jaren 1970. Voor Europa gaat het om naar schatting 600 miljoen exemplaren sinds de jaren 1980. ‘Omdat vogels de best bestudeerde groep op aarde zijn, geeft het een idee van de toestand van de natuur in het algemeen’, zegt Haskell.

De factoren achter die teloorgang zijn bijna allemaal veroorzaakt door de mens. Landbouw – zowel door de uitbreiding naar belangrijke habitats als door het toenemende gebruik van machines en chemicaliën – is de grootste bedreiging en treft ten minste 73 procent van de bedreigde soorten. In Europa is het aantal plattelandsvogels sinds de jaren 1980 met meer dan de helft afgenomen.

‘Zonder de inspanningen om ze te redden, zouden 21 tot 32 vogelsoorten sinds 1993 uitgestorven zijn.’

Het verlies van bossen is een andere belangrijke bedreiging. Elk jaar gaat meer dan zeven miljoen hectare bos verloren – een gebied groter dan Ierland. Vooral soorten die afhankelijk zijn van grote, oude bomen worden getroffen. Ook de klimaatverandering en de gevolgen daarvan treffen nu al 34 procent van de soorten. De impact ervan zal de komende jaren ongetwijfeld snel toenemen, stelt het rapport.

‘Vogels vertellen ons over de gezondheid van onze natuurlijke omgeving, en we negeren hun berichten op eigen risico’, zegt Patricia Zurita, ceo van BirdLife. ‘Veel delen van de wereld hebben al te maken met extreme bosbranden, droogtes, hittegolven en overstromingen, terwijl door de mens getransformeerde ecosystemen moeite hebben om zich aan te passen.’

Natuurbehoud werkt

‘Het valt niet te ontkennen dat de situatie nijpend is’, zegt Stuart Butchart, hoofdwetenschapper bij BirdLife International. ‘Maar we weten hoe we deze dalingen kunnen omkeren. Ons onderzoek toont aan dat 21 tot 32 vogelsoorten sinds 1993 uitgestorven zouden zijn zonder de inspanningen om ze te redden.’

‘De voorbeelden in het rapport tonen dat natuurbehoud werkt.’

De vogelhabitats beschermen komt ook mensen ten goede, zegt ze. Vogels bestuiven planten en bestrijden ongedierte dat schadelijk is voor de landbouw. Ook vervoeren ze grote zaden over grote afstanden, dat is van cruciaal belang voor de langetermijnopslag van CO2 in regenwouden. De bescherming en het herstel van natuurlijke habitats is ook een van de goedkoopste manieren om de klimaatverandering aan te pakken.

Birdlife International vestigt ook hoop op de Conventie over Biologische Diversiteit (CBD COP 15) eind dit jaar, waar de internationale gemeenschap een nieuwe, tienjarige strategie voor milieubescherming wil goedkeuren.

‘State of the World’s Birds 2022 toont aan dat we ons midden in een ongekende biodiversiteitscrisis bevinden’, zegt Butchart. ‘Maar de voorbeelden in het rapport tonen dat natuurbehoud werkt. Het is nu absoluut noodzakelijk dat de natuur bovenaan de politieke en economische agenda’s komt te staan, en dat deze oplossingen snel en op grote schaal worden geïmplementeerd.’