Het wikilek over de oorlog in Afghanistan: drie visies

De ‘klokkenluiderwebsite’ WikiLeaks plaatste ongeveer 92.000 geheime dossiers van het Amerikaanse leger over de oorlog in Afghanistan online. De documenten hebben betrekking op de periode van januari 2004 tot en met december 2009, en vertellen dus niets over de veranderingen doorgevoerd onder president Obama.

The New York Times: ‘Bewijs dat Pakistaanse inlichtingendiensten Taliban helpen’

Volgens de Amerikaanse krant _The New York Tim_es bewijzen de documenten dat de Pakistaanse inlichtendienst (ISI) nog steeds de Taliban helpt. De ISI zou de Taliban in de jaren 1990 hebben gesteund maar had naar eigen zeggen de banden met de terroristische organisatie afgebroken na de aanslagen op de WTC-torens. Pakistan kreeg vervolgens van de Amerikaanse regering meer dan 1 miljard dollar (meer dan 750 miljoen euro) om de militanten te bestrijden. De Amerikaanse militairen op het terrein verdachten de ISI er echter van nog altijd Afghaanse opstandelingen te helpen.
De documenten suggereren volgens de krant dat Pakistan leden van haar inlichtingendienst toestaat om met de Taliban te overleggen over netwerkstrategieën van militante groeperingen. De ISI zou, aldus de New York Times, zelfs mee aanslagen op Afghaanse leiders beramen. Verder verwijst de krant naar de dossiers met reacties van Amerikaanse troepen over de onwil van Pakistaanse troepen om opstandelingen op te pakken die bij de grens met Afghanistan actief zijn. Eén bron vermoedt dat ‘het PAKMIL (Pakistaanse militairen) en de ISI zelf betrokken zijn bij aanvallen die van over de grens met Pakistan komen.’
The New York Times geeft wel toe dat veel van de informatie niet kan worden nagetrokken en waarschijnlijk afkomstig is van bronnen die banden hebben met de Afghaanse inlichtingendienst die Pakistan als een vijand beschouwt. Hoewel er ook verschillende plannen beschreven worden voor aanslagen die niet hebben plaatsgevonden, beschouwt het dagblad vele van de verslagen toch als betrouwbaar.
The Guardian daarentegen vindt dat ze te vaag zijn als bewijs voor dergelijke complottheorieën.

The Guardian: ‘Nieuwe informatie over incidenten met burgerslachtoffers’

Het Britse dagblad focust op de tol van de oorlog, een oorlog waarbij ook onschuldige burgers gedood werden. In de dossiers  worden 144 incidenten gedocumenteerd waarbij burgerslachtoffers vielen. De controversiële luchtaanvallen die hebben geleid tot protest van de Afghaanse regering hebben vele slachtoffers gemaakt. Maar een aantal tot nu toe onbekende incidenten lijken het resultaat te zijn van troepen die ongewapende automobilisten of motorrijders neerschoten uit angst voor zelfmoordterroristen.
In totaal worden er 195 burgerslachtoffers en 174 gewonden genoteerd. Dit zou echter een onderschatting zijn omdat de Amerikaanse inlichtingendiensten vele van de gevallen uit de dagelijkse verslagen filteren. The Guardian heeft ook bijzondere aandacht voor de burgerslachtoffers die de Britse troepen hebben gemaakt. Van oktober tot november 2007 vonden er bijvoorbeeld vier Britse schietpartijen plaats die resulteerden in de dood van de zoon van een Afghaanse generaal.
Opmerkelijk is dat The Guardian veel kritischer staat tegenover informatie die suggereert dat de Pakistaanse inlichtingendienst de Taliban in Afghanistan steunt. De krant citeert een gepensioneerde Amerikaanse officier die beweert dat verslagen van op het terrein een mengsel zijn van ‘bullshit, geruchten en informatie uit de tweede hand’. ‘Als iemand die duizenden van deze verslagen moest doorlezen, kan ik zeggen dat de kansen erg klein zijn dat er waardevolle informatie uit deze documenten te halen valt’, zei de offcier, die vele jaren ervaring had in de regio.

Der Spiegel: ‘Geheime eenheid legt geen verantwoording af voor burgerslachtoffers’

Het Duitse weekblad concentreert zich op de activiteiten van de Amerikaanse geheime eenheid Task Force 373. De missie van de eenheid, die opereerde buiten het NAVO-mandaat om, was Talibanleiders en andere belangrijke opstandelingen te arresteren of te doden. Ze konden dat doen zonder enige vorm van gerechtelijk proces. Bij deze missies vielen dikwijls burgerslachtoffers, zonder dat de eenheid daar verantwoording voor aflegde.
De mislukkingen van deze speciale eenheid werden vaak geheim gehouden. Zo werd er voor een operatie tegen het zogenaamde doel ‘Object Midway’ op 26 december 2008 geen reden gegeven voor het doden van elf veronderstelde opstandelingen en het verwonden van een Afghaanse burger. Bij een bijzonder gevoelig incident uit 17 juni 2007 heeft het Amerikaanse leger zich wel publiekelijk moeten excuseren. Het doel van die missie was om de prominente Al-Qaedaleider Abu Laith al-Libi uit te schakelen. Maar na het beschieten van een Koranschool waar hij zich zou schuilhouden, bleek dat er in de plaats zeven kinderen waren gedood.
Der Spiegel hekelt ook de aanwezigheid van zo’n driehonderd leden van de speciale eenheid op een Duitse basis, sinds de zomer van 2009. Volgens de krant is het Duitse leger op een naïeve manier in het conflict gestapt. De Duitsers zouden hebben gedacht dat de relatief kalme noordelijke provincies waar hun soldaten werden gestationeerd, behoorlijk vredig zouden blijven. Dat bleek een misrekening te zijn, aldus Der Spiegel. De Duitse troepen keken volgens het magazine machteloos toe terwijl opstandelingen daar steeds meer voet aan de grond kregen.

Witte Huis veroordeelt WikiLeaks

Het Witte Huis heeft de handelswijze van WikiLeaks veroordeeld omdat het met haar lek ‘de levens van Amerikanen en onze bondgenoten in gevaar brengt.’ Generaal Jim Jones, de nationale veiligheidsadviseur van het Witte Huis, benadrukte dat de dossiers handelen over de periode voordat president Barack Obama een nieuwe strategie aankondigde. ‘Die wijziging kwam er juist vanwege de ernstige situatie die zich in de loop van verscheidene jaren had ontwikkeld,’ vertelde hij.
WikiLeaks zelf liet weten dat het op verzoek van de bron nog ongeveer vijftienduizend documenten heeft achtergehouden om individuele personen te beschermen. De organisatie zal het materiaal uitvoerig controleren en mogelijk later openbaar maken.