Hete lente in Bulgarije en Roemenië

De Roemeense premier Emil Boc waarschuwde eerder deze maand dat Roemenië zich moet houden aan het bezuinigingsplan van de regering  “als we niet willen eindigen als Griekenland.” Roemenië zag zijn bruto binnenlands product in 2009 met zeven procent krimpen, en dit jaar bedraagt het begrotingstekort 7,2 procent. Vorig jaar moest Roemenië al hulp van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) inroepen.
Bulgarije had in 2008 nog een begrotingsoverschot, waardoor het tekort in 2009 beperkt bleef tot minder dan één procent. Maar de Bulgaarse economie ging vorig jaar met 5 procent achteruit, en de eerste twee maanden van dit jaar liep het begrotingstekort op tot 1,8 procent. Sommige experts vrezen dat de regering de tekorten niet onder controle heeft en dat het land nog veel sneller dan Griekenland bij de afgrond kan staan.

Luxebelasting

De centrumrechtse regering in Sofia zit niet stil. Ze stelt voor de btw met twee procentpunten op te trekken, tot 22 procent. De Bulgaarse regering kondigde vorige week ook aan dat ze een akkoord had met de vakbonden om de lonen in de overheidssector te verlagen, in ruil voor de garantie dat er dit jaar geen massale ontslagen vallen. De regering denkt ook aan een luxebelasting op dure huizen, auto’s en schepen en goedgevulde spaarrekeningen. Er staan ook hervormingen in de gezondheidszorg op stapel die waarschijnlijk zullen leiden tot de sluiting van meer dan twintig ziekenhuizen die niet goed draaien.
Maar de Bulgaarse beleidsmakers schrikken wel terug voor het protest tegen sommige van hun ideeën. Na een reeks betogingen en stakingen en onderhandelingen met de vakbonden zag de regering af van een aantal maatregelen die de staatsinkomsten hadden moeten verbeteren, zoals hogere bijdragen voor de ziekteverzekering.
Podkrepa, de grootste vakbond in Bulgarije, dreigt net als andere vakbonden, boerenorganisaties en de politievakbonden met meer stakingen in april.

Roemenië

In Roemenië heeft de regering zich voorgenomen dit jaar 15.000 banen te schrappen in het onderwijs. Leerkrachten krijgen ook de loonsverhoging niet die hen in het vooruitzicht was gesteld. Het onderwijzend personeel protesteerde al in maart en plant nog meer acties in april.
Deze week bespreekt het Roemeens parlement ook een wetsvoorstel dat ook de kleinste ondernemingen in het land zou belasten. Een ander voorstel wil de patiënten in openbare ziekenhuizen een aandeel in de kosten van hun behandeling laten betalen – een grote stap in een land met een lange traditie van gratis gezondheidszorg.

Onvermijdelijk

Besparingen in de gezondheidszorg, het onderwijs en de overheidsdiensten zijn onvermijdelijk, zeggen de Roemeense en Bulgaarse leiders. De spaarkoers ligt ook in de lijn van de eisen die het IMF in 2009 aan Roemenië stelde en van de voorwaarden die de landen moeten vervullen om de euro te kunnen invoeren.
Maar de protesterende vakbonden krijgen steun van sommige experts. Volgens Anna Coote, een econoom van de Britse denktank New Economics Foundation, mogen Roemenië en Bulgarije in geen geval de ‘structurele aanpassingen’ herhalen die het IMF in de jaren tachtig en negentig veel arme landen opdrong. Die hadden “in veel gevallen rampzalige gevolgen”. Coote oordeelt dat Roemenië en Bulgarije er veel beter aan zouden doen hun sociale uitgaven meer op preventie te richten. Daardoor zakken de toekomstige uitgaven in de gezondheidszorg en op het vlak van justitie.
De Bulgaarse econoom Douhomir Minev van de Bulgaarse Academie voor de Wetenschappen vindt dat Bulgarije en Roemenië de crisis moeten aangrijpen om het innen van belastingen te verbeteren en de kapitaalvlucht en belastingontduiking te bestrijden. Dat zou genoeg extra inkomsten genereren om economische steunmaatregelen mogelijk te maken voor sleutelsectoren als de landbouw, de energievoorziening, het onderwijs en de gezondheidszorg.