Big Brother of broodnodig? Identiteitskaart voor kinderen op komst in Malawi

Een kind speelt op straat terwijl de tabaksbladeren drogen in Kasungu, Malawi op 13 maart 2013.

ILO (CC BY-NC-ND 2.0)

Terwijl hij in de rij staat om zijn drie kinderen voor het eerst te registreren, vertelt taxichauffeur Michael Nyadani over de moeilijkheden van een leven zonder officiële identiteitspapieren.

‘Als je je kinderen inschrijft op school, vragen ze om een geboorteakte of een leeftijdsbewijs’, zegt Nyadani. ‘En toen een paar jaar geleden een van mijn kinderen vermist was, moest ik aangifte doen bij de politie. Dat was moeilijk, omdat ik geen enkele vorm van identificatie voor hen had.’

Kiespas

Tot voor kort deden veel Malawiërs gewoon geen aangifte bij de geboorte van een kind. Nyadani kreeg zelf pas een identiteitskaart in 2018, toen de regering biometrische gegevens van alle volwassen inwoners begon te verzamelen en identiteitskaarten aan hen gaf.

De Nationale Registratiewet uit 2010, die sinds 2015 in de praktijk van kracht werd, maakte het verplicht om alle geboorten, overlijdens en huwelijken van burgers ouder dan zestien jaar te registreren.

Voordien gebruikten de meeste Malawianen hun kiespas als identificatiedocument. En om een paspoort of rijbewijs aan te vragen, kregen ze vaak een brief van hun dorpshoofd waarin hun adres en leeftijd werden bevestigd.

Maar sinds 2017, toen de Malawische regering, met steun van het VN-ontwikkelingsagentschap (UNDP) en de Europese Unie, begon met biometrische registraties, zijn meer dan negen miljoen volwassenen geregistreerd - zo’n 90 procent van wie in aanmerking komt.

Kinderen

Die onderneming, met als doel de dienstverlening en het bestuur te verbeteren en economische en sociale integratie te bevorderen, maakt deel uit van het Digital Malawi-project, dat elke burger wil koppelen aan een overheidsdatabase.

Maar een bijkomende verplichting in oktober om tegen 2023 ook zo’n 8,4 miljoen kinderen onder de zestien jaar te registreren, leidt tot heel wat bezorgdheid over privacy en controle. Zelfs bij pasgeborenen worden biometrische gegevens verzameld en wordt een uniek ID-nummer toegekend.

Het nationale registratiebureau verzamelt informatie zoals de naam en geboortedatum, woonplaats en de namen van de ouders, naast biometrische gegevens zoals de vingerafdruk en foto.

Veiligheid

Want terwijl er nog gewerkt wordt aan een wet op gegevensbescherming voor het land, worden al volop biometrische gegevens vastgelegd en identiteitsbewijzen afgegeven, zegt Jimmy Kainja, docent Media en Communicatie aan de Universiteit van Malawi, die onderzoek doet naar digitale rechten en privacy.

‘Het probleem is dat de verplichte registratie er is gekomen zonder robuuste gegevensbescherming.’

‘Het probleem is dat de verplichte registratie er is gekomen zonder robuuste gegevensbescherming in Malawi’, zegt hij. ‘We doen dit allemaal zonder enige bescherming voor de burger.’

Het Nationaal Registratiebureau van Malawi heeft niet gereageerd op verzoeken om commentaar. De overheid bagatelliseert doorgaans de zorgen over mogelijke overheidscontrole en de privacy.

Tijdens een bijeenkomst in september verdedigde minister van Binnenlandse Veiligheid Jean Sendeza de registratie omdat overheidsinstellingen zo ‘gemakkelijk details van elke Malawiër’ kunnen volgen. Hij zei ook dat de registraties en biometrische ID’s essentieel waren om misdaden tegen kinderen te voorkomen.

Zichtbaar maken

Wereldwijd hebben naar schatting een miljard mensen geen officieel identiteitsbewijs, van wie 40 procent in Afrika. Volgens van de Wereldbank beperkt dat hun toegang tot gezondheidszorg, onderwijs en financiële diensten aanzienlijk.

Steeds meer landen passen daarom digitale ID-systemen toe, daarbij verwijzend naar grotere efficiëntie en fraudepreventie. Maar de systemen sluiten vaak gemarginaliseerde groepen uit, zoals ouderen of daklozen, en ontzeggen hen zo essentiële diensten.

In Malawi is de nationale identiteitskaart nu de enige vorm van identificatie geworden voor veel diensten, waaronder bankieren, registeren voor een simkaart, toegang tot sociale uitkeringen en COVID-19-vaccinaties.

Volgens Unicef, dat de regering helpt om kinderen te registreren, maakt een identiteitsbewijs miljoenen kinderen in Malawi ‘zichtbaar’, en helpt ze misbruik tegen te gaan.

‘Een identiteitsbewijs is de eerste stap in de aanpak van kwesties als kinderarbeid, kindhuwelijken en kinderhandel’, zegt Bejoy Nambiar, specialist in gezondheidssystemen bij Unicef Malawi.

Kinderen zonder identiteitsbewijs hebben moeite om zich in te schrijven voor scholen en toegang te krijgen tot gezondheidszorg, zegt hij. Het is voor de overheid ook moeilijk om essentiële diensten te verlenen zonder nauwkeurige en actuele cijfers. De vrees dat de gegevens worden misbruikt, vindt hij overdreven.

Overheidscontrole

Malawi heeft een wetsvoorstel inzake gegevensbescherming klaar, maar het is niet duidelijk wanneer dat goedgekeurd kan worden. De wet regelt het verzamelen en verwerken van persoonsgegevens om ervoor te zorgen dat die op een ‘veilige, beveiligde en wettige’ manier worden bewaard, en enkel worden gebruikt binnen het wettelijk kader.

Het wetsvoorstel verplicht voorafgaande toestemming voor de verwerking van gegevens van minderjarigen en beschermt de privacy van kinderen, onder meer tegen mogelijk misbruik door personen die hun persoonlijke gegevens onrechtmatig zouden kunnen delen, verspreiden of verkopen.

Maar er worden ook gegevens over etniciteit verzameld, zegt Kainja. Dat kan een inbreuk zijn op het recht van kinderen op privacy, en minderheidsgroepen blootstellen aan gerichte aanvallen.

‘We geven al deze informatie over kinderen zomaar weg aan de overheid’, zegt de docent. ‘Dat kan een goede zaak zijn als er bijvoorbeeld een ziekte uitbreekt, maar het opent ook de mogelijkheid van overheidscontrole.’

‘Etnische minderheden kunnen gemakkelijker worden aangevallen omdat al hun informatie beschikbaar is - bijvoorbeeld ook mensen met albinisme’, zegt hij. ‘Er bestaat nu geen wettelijk kader om hun gegevens te beschermen - de overheid zou eigenlijk eerst die maatregelen moeten nemen.’

Michael, die zijn drie kinderen na lang wachten kan registreren, ziet vooral de voordelen van het nieuwe systeem. Hij heeft er naar eigen zeggen vertrouwen in dat de overheid hun gegevens beschermt.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd door IPS-partner Thomson Reuters News Foundation.